Ιοί που σκοτώνουν τον καρκίνο φιλοδοξούν να γίνουν viral

Για πρώτη φορά στον Δυτικό κόσμο, η αμερικανική FDA (Υπηρεσία Τροφίμων και Φαρμάκων) ενέκρινε έναν γενετικά τροποποιημένο ιό για την αντιμετώπιση του καρκίνου: έναν ιό που προσκαλεί το ανοσοποιητικό σύστημα να επιτεθεί στους όγκους.

Η «ογκολυτική» θεραπεία T-VEC, την οποία ανέπτυξε η μεγάλη αμερικανική εταιρεία Amgen, βασίζεται στον ιό του απλού έρπητα. Έδωσε ενθαρρυντικά αποτελέσματα σε ασθενείς με προχωρημένο μελάνωμα, θα μπορούσε όμως να αποδειχθεί αποτελεσματική και σε άλλους συμπαγείς καρκίνους. 

Το T-VEC πιθανότατα θα εγκριθεί και στην Ευρώπη, όπως πρότεινε στις 23 Οκτωβρίου (τέσσερις ημέρες πριν από το πράσινο φως της FDA) η αρμόδια συμβουλευτική επιτροπή της Ευρωπαϊκής Υπηρεσίας Φαρμάκων (EMA).

Δεκάδες ακόμα κλινικές μελέτες διαφορετικών ογκολυτικών ιών βρίσκονται σήμερα σε εξέλιξη. «Η εποχή των ογκολυτικών ιών πιθανότατα έχει αρχίσει. Πιστεύω ότι έχουμε πολλά να δούμε τα επόμενα χρόνια» σχολίασε στο δικτυακό τόπο του Nature ο Στίβεν Ράσελ, ογκολόγος της διάσημης Mayo Clinic στη Μινεσότα.

Η στρατηγική της χρήσης ιών εναντίον του καρκίνου εμπνέεται από ένα φαινόμενο που είχε αναφερθεί ήδη από τον 19ο αιώνα, όταν οι γιατροί παρατήρησαν ότι ορισμένοι καρκινοπαθείς εμφάνιζαν θεαματική βελτίωση έπειτα από κάποια τυχαία ίωση. 

Ο βασικός λόγος είναι ότι ο καρκίνος μπορεί να καταστέλλει την επίθεση του οργανισμού εναντίον ιώσεων, με αποτέλεσμα οι ιοί να πολλαπλασιάζονται ταχύτερα στα καρκινικά κύτταρα, ακόμα και να αφήνουν άθικτους τους υγιείς ιστούς.

Η ανακάλυψη ενέπνευσε μια σειρά πειραμάτων τη δεκαετία του 1950 και 1960, όμως σε αρκετές περιπτώσεις οι ιοί σκότωναν τον ασθενή αντί τον καρκίνο.

Η ιδέα επανήλθε τα τελευταία χρόνια χάρη στις σύγχρονες τεχνικές γενετικής τροποποίησης. Ο ιός του T-VEC, σχεδιασμένος να χορηγείται με ένεση απευθείας στους όγκους, έχει τροποποιηθεί ώστε να χάσει σχεδόν τελείως την ικανότητα να μολύνει φυσιολογικά κύτταρα. Παράλληλα έχει αποκτήσει ένα γονίδιο που προκαλεί αντίδραση του ανοσοποιητικού συστήματος και οδηγεί έτσι στην καταστροφή των καρκινικών κυττάρων.

Τον Μάιο, η Amgen δημοσίευσε τα αποτελέσματα μεγάλης κλινικής μελέτης στην οποία το T-VEC οδήγησε σε συρρίκνωση των όγκων και παρέτεινε τη ζωή ασθενών με προχωρημένο μελάνωμα κατά 4,4 μήνες. 

Τα αποτελέσματα κρίθηκαν ενθαρρυντικά, και η Amgen σκοπεύει τώρα να δοκιμάσει το T-VEC σε συνδυασμό με χημειοθεραπεία τόσο στο μελάνωμα όσο και σε άλλες μορφές καρκίνου.

Μια παρόμοια αντικαρκινική θεραπεία, η οποία βασίζεται σε τροποποιημένο αδενοϊό, εγκρίθηκε στην Κίνα το 2003, χωρίς όμως να έχουν παρουσιαστεί δεδομένα για τα οφέλη που προσφέρει ως προς το προσδόκιμο ζωής των ασθενών.

Το T-VEC, η πρώτη θεραπεία για την οποία υπάρχουν αξιόπιστα δεδομένα, δημιουργεί τώρα αισιοδοξία ότι οι ογκολυτικοί ιοί θα μπορούσαν να χρησιμοποιηθούν ευρέως.

Η Amgen και άλλες ερευνητικές ομάδες πειραματίζονται τώρα με μια πληθώρα διαφορετικών ιών και προσπαθούν να αναπτύξουν θεραπείες που χορηγούνται ενδοφλέβια, αντί με ένεση απευθείας στους όγκους.