Γιατί οι ελέφαντες δεν παθαίνουν καρκίνο

Οι ελέφαντες έχουν τουλάχιστον 100 φορές περισσότερα κύτταρα από έναν άνθρωπο, θεωρητικά επομένως θα έπρεπε να εμφανίζουν και 100 φορές περισσότερους καρκίνους στη μακρά ζωή τους. Το μυστήριο βασάνιζε για δεκαετίες τους βιολόγους, όμως δύο μελέτες δείχνουν να προσφέρουν τώρα τη λύση.

Οι ελέφαντες, αναφέρουν δύο ερευνητικές ομάδες ανεξάρτητα η μία από την άλλη, διαθέτουν 40 αντίγραφα του ογκοκατασταλτικού γονιδίου p53, το οποίο υπάρχει στους ανθρώπους μόνο σε δύο αντίγραφα (ένα από τον κάθε γονέα).

Η ανακάλυψη δείχνει να εξηγεί γιατί ο καρκίνος σκοτώνει μόνο το 5% των ελεφάντων, συγκριτικά με 11 έως 25 τοις εκατό των ανθρώπων.

Το p53, έναν από τους σημαντικότερους μηχανισμούς για την πρόληψη του καρκίνου κωδικοποιεί μια πρωτεΐνη η οποία εμποδίζει τον πολλαπλασιασμό κυττάρων που έχουν υποστεί γενετικές βλάβες. Τα ελαττωματικά κύτταρα είτε αυτοεπιδιορθώνονται ή απλά αυτοκτονούν.

Για να ελέγξουν το κατά πόσο τα επιπλέον αντίγραφα του p53 προστατεύουν όντως τους ελέφαντες, ερευνητές του Πανεπιστημίου της Γιούτα απομόνωσαν λευκά αιμοσφαίρια από τα παχύδερμα και τα εξέθεσαν σε μεταλλαξιγόνο ακτινοβολία. Στην ίδια δοκιμή υποβλήθηκαν λευκά αιμοσφαίρια από υγιείς ανθρώπους καθώς και από ασθενείς που έφεραν μόνο ένα λειτουργικό αντίγραφο του p53 και αντιμετωπίζουν 90% πιθανότητα να εμφανίσουν καρκίνο.

Το πείραμα έδειξε ότι τα κύτταρα των ελεφάντων ήταν δύο φορές πιθανότερο να καταστραφούν μετά την έκθεση σε ακτινοβολία, συγκριτικά με τα κύτταρα υγιών ανθρώπων. Σε σύγκριση με τους ασθενείς της τρίτης ομάδας, η πιθανότητα ήταν δέκα φορές μεγαλύτερη.

Αυτό αποτελεί ισχυρή ένδειξη ότι τα επιπλέον αντίγραφα του p53 προλαμβάνουν τον καρκίνο στους ελέφαντες. Η μελέτη, η οποία δημοσιεύεται στο JAMA, την επιθεώρηση του Αμερικανικού Ιατρικού Συλλόγου, επιβεβαιώνεται από μια δεύτερη έρευνα στην επιθεώρηση eLife.

Τα ευρήματα δείχνουν να απαντούν σχεδόν οριστικά στην απορία που διατύπωσε τη δεκαετία του 1970 ο Δρ Ρίτσαρντ Πέτο του Πανεπιστημίου της Οξφόρδης. Ο Πέτο παρατήρησε ότι πολλά μεγαλόσωμα ζώα δεν εμφανίζουν συχνά καρκίνο, παρόλο που τα σώματά τους αποτελούνται από περισσότερα κύτταρα που μπορούν δυνητικά να μεταλλαχθούν.

Στην περίπτωση των ελεφάντων, τουλάχιστον, η απάντηση φαίνεται πως είναι τα επιπλέον αντίγραφα ογκοκατασταλτικών γονιδίων.

Κανείς βέβαια δεν ξέρει πόσο συχνός θα ήταν ο καρκίνος στα παχύδερμα αν κάπνιζαν και έπιναν...