Καραμανλικός «μεσαίος χώρος» και μητσοτακικό «Κέντρο»

Του Μιχάλη Τσιντσίνη

Ο Καραμανλής και ο Μητσοτάκης σε κάτι μοιάζουν. Είναι αμφότεροι θιασώτες της ιδέας ότι η Δεξιά πλειοψηφεί, μόνο όταν απευθύνεται και διευρύνεται προς το Κέντρο.

Η ομοιότητα γενικού προσανατολισμού φαίνεται όμως ότι δεν έχει βάθος, αν εστιάσει κανείς στο πώς εννοούσε το Κέντρο ο Καραμανλής και πώς το εννοεί ο Μητσοτάκης. Για τον ανιψιό του ιδρυτή της Ν.Δ., η αντίληψη του Κέντρου ήταν «γεωγραφική». Υπήρχε ένας «μεσαίος χώρος» προς τον οποίο το συντηρητικό κόμμα έπρεπε να μετακινηθεί. Η μετακίνηση αυτή επιχειρήθηκε κυρίως μέσω της προσαρμογής στην πολιτική κουλτούρα που είχε ήδη καλλιεργηθεί σε αυτόν τον χώρο: η νεοκαραμανλική Ν.Δ. ακολούθησε, όταν δεν μιμήθηκε, τον ανδρεϊκό λαϊκισμό, όχι τόσο από πεποίθηση όσο από ψηφοθηρικό κυνισμό. Αυτός είναι ο «χώρος», έτσι γαλουχήθηκε, αυτά θέλει. Ο πελάτης έχει πάντα δίκιο.

Η νεομητσοτακική Ν.Δ., ακόμη κι αν είχε την κλίση, δεν είχε την πολυτέλεια να αντιγράψει τον αντίπαλο. Στο περιβάλλον των πολιτικών ερειπίων της χρεοκοπίας, ο Μητσοτάκης κλήθηκε περισσότερο να διαπλάσει το Κέντρο που φιλοδοξούσε να εκπροσωπήσει, παρά να προσαρμοστεί στα κατασταλαγμένα αιτήματά του. Η νέα Ν.Δ. έπρεπε να δώσει θετικό περιεχόμενο στο «Μένουμε Ευρώπη» – ένα αμυντικό πρόταγμα που προέκυψε από τη συγκυρία και όριζε μόνο τι ήθελε να αποφύγει.

Η μέθοδος ήταν ριζικά διαφορετική από εκείνη του «μεσαίου χώρου». Για να στηθεί ένας μηχανισμός διακυβέρνησης, στρατολογήθηκαν επιλεκτικά στελέχη «εκσυγχρονιστικής» καταγωγής και πάντως χωρίς προηγούμενη συνάφεια με το κόμμα, τα οποία κλήθηκαν να ετοιμάσουν και μετά να εφαρμόσουν ένα προγραμματικό κράμα από παραδοσιακά δεξιά συστατικά (περισσότερη ασφάλεια, λιγότεροι φόροι) και ad hoc κεϋνσιανές άμυνες στην υγειονομική και την πληθωριστική κρίση. Κριτήριο ήταν ο πραγματισμός, όχι η ιδεολογία.

Αλήθεια: Μπορούμε να λέμε ότι ο Μητσοτάκης άλλαξε το κόμμα, όταν δεν επιχείρησε ποτέ μια παραταξιακή αυτοκριτική για τον δημοσιονομικό εκτροχιασμό; Οταν φάνηκε να ανταποδίδει την εσωκομματική σιωπή του Καραμανλή με τη δική του σιωπή για τις αιτίες της χρεοκοπίας; Οι υποστηρικτές του Μητσοτάκη λένε ότι την αυτοκριτική για το κόμμα του ο πρωθυπουργός την έκανε πολύ νωρίς και εμπράκτως. Οσοι δυσπιστούν, δεν έχουν παρά να αναζητήσουν τη δήλωση με την οποία αιτιολογούσε την άρνησή του να ψηφίσει τον Προκόπη Παυλόπουλο για την Προεδρία της Δημοκρατίας τον Φεβρουάριο του 2015.

Εκείνη η συνοπτική ανάγνωση της νεοκαραμανλικής ιστορίας («σειρήνες του πελατειακού κράτους», Δεκεμβριανά του 2008), που τη στιγμή της άρθρωσής της ήταν κυριολεκτικώς μοναχική, έμελλε να επικυρωθεί στην εσωκομματική κάλπη, εννιά μήνες αργότερα, με την απρόσμενη εκλογή Μητσοτάκη στην προεδρία.

Είναι τελικά άλλη η σημερινή Ν.Δ.; Αν δεις ποιοι έχουν γραφεία στο Μαξίμου, ναι. Αν μετρήσεις τους συγγενείς παλαιών πολιτικών στα ψηφοδέλτιά της, όχι. Αν δεις την ψηφιοποίηση του κράτους, ναι. Αν μετρήσεις τα προεκλογικά «βοηθήματα», όχι.

Το παρελθόν βρίσκει ρωγμές να επιστρέφει.