To Hubble θαυμάζει μια αέρινη κοσμική πεταλούδα (Διπολικό νεφέλωμα)

Το πλανητικό νεφέλωμα M2-9, γνωστό επίσης ως «Πεταλούδα του Μνκόφσκι» ή και ως «Twin Jet» (δίδυμοι πίδακες), αποκαλύπτεται με πρωτοφανή ευκρίνεια στις εντυπωσιακές εικόνες που έστειλε το διαστημικό τηλεσκόπιο Hubble. Το M2-9, το οποίο θυμίζει κοσμική πεταλούδα με ανοιγμένα φτερά, είναι ένα διπολικό πλανητικό νεφέλωμα: αντί για ένα, έχει στο κέντρο του δυο άστρα που βρίσκονται σε τροχιά το ένα γύρω από το άλλο σε ένα δυαδικό σύστημα. Οι νέες λήψεις του Hubble προσφέρουν για πρώτη φορά στους επιστήμονες – και μαζί με αυτούς σε εμάς – τη δυνατότητα να παρατηρήσουν με τόση λεπτομέρεια ένα νεφέλωμα του είδους.

Αν και φαντασμαγορικά με τη λάμψη και την πολυχρωμία τους, τα νεφελώματα δεν είναι παρά «προαναγγελίες αστρικών θανάτων»: απεικονίζουν τα ύστατα στάδια της ζωής ενός άστρου που οδεύει προς το τέλος του. Στην περίπτωση του PN M2-9 ο «μελλοθάνατος» είναι το μεγαλύτερο από τα δυο άστρα που βρίσκονται στο κέντρο του και έχουν μάζα περίπου σαν αυτή του Ηλιου. Το ετοιμοθάνατο άστρο έχει ήδη αποβάλει τα εξωτερικά στρώματα αέρα που το περιέβαλλαν με αποτέλεσμα να φαίνεται ο πυρήνας του ενώ ο σύντροφός του είναι ένας επίσης ηλικιωμένος λευκός νάνος.

Δυαδικός χορός

Οι δυο αστέρες ολοκληρώνουν μια περιφορά ο ένας γύρω από τον άλλο κάθε 100 χρόνια και η κίνηση αυτή, όπως πιστεύουν οι αστρονόμοι, δημιουργεί τα φτερά της πεταλούδας (παρ’ όλα αυτά δεν υπάρχει ομοφωνία μεταξύ των επιστημόνων σχετικά με το αν όλα τα διπολικά νεφελώματα κρύβουν δυαδικά αστρικά συστήματα στο εσωτερικό τους). Όπως αναφέρει σε σχετική ανακοίνωση ο Ευρωπαϊκός Οργανισμός Διαστήματος (ESA), τα φτερά του PN M2-9, το οποίο βρίσκεται στον αστερισμό του Οφιούχου, 2.100 έτη φωτός μακριά από εμάς, εξακολουθούν να απλώνονται: μετρώντας το άνοιγμά τους, οι ερευνητές κατέληξαν στο συμπέρασμα ότι βλέπουμε το νεφέλωμα όπως ήταν 1.200 χρόνια μετά τη δημιουργία του.

Το δυαδικό σύστημα αστέρων δημιουργεί επίσης τους δίδυμους πίδακες, οι οποίοι φαίνονται στην εικόνα σαν δυο αχνές γαλάζιες οριζόντιες φλέβες κατά μήκος των φτερών: παρά το γεγονός ότι δείχνουν «αδύναμοι» σε σχέση με τη γύρω δραστηριότητα, εκτοξεύουν υλικά με ταχύτητα μεγαλύτερη από 1 εκατομμύριο χλμ. την ώρα. Επί πλέον ο λευκός νάνος απορροφά αέρια από τον ετοιμοθάνατο παρτενέρ του με αποτέλεσμα γύρω από τα δυο άστρα να σχηματίζεται ένας δίσκος υλικών που εκτείνεται σε απόσταση 15 φορές μεγαλύτερη από αυτή του Πλούτωνα από τον Ήλιο! Όπως επισημαίνει η ESA, αν και το μέγεθός του είναι τεράστιο, ο δίσκος αυτός είναι υπερβολικά μικρός για να είναι ορατός στη συγκεκριμένη εικόνα.