Ο ρυθμός ακούγεται καλύτερα στα μπάσα, η μελωδία στα πρίμα

Οι κιθαρίστες σολάρουν, οι μπασίστες όμως περιορίζονται στο να κρατούν το ρυθμό. Γιατί αυτή η άδικη μοιρασιά;

Σύμφωνα με μελέτη που δημοσιεύεται στην ανοιχτή επιθεώρηση PNAS, το ανθρώπινο αφτί αντιλαμβάνεται το ρυθμό καλύτερα σε χαμηλές συχνότητες.

Όπως επισημαίνει ο δικτυακός τόπος του Nature, προηγούμενες μελέτες είχαν δείξει ότι οι άνθρωποι είναι λιγότερο φάλτσοι στις υψηλές συχνότητες, μια ιδιαιτερότητα που ίσως εξηγεί γιατί η μελωδία μεταφέρεται συνήθως με τις υψηλότερες νότες της κιθάρας ή άλλων «σόλο» οργάνων.

Τα τελευταία πειράματα δείχνουν ότι στην περίπτωση του ρυθμού η κατάσταση αντιστρέφεται. Οι ερευνητές, με επικεφαλής την ψυχολόγο Λόρερ Τρέινορ του Πανεπιστημίου McMaster στον Καναδά, υποστηρίζουν μάλιστα ότι τα ευρήματα δεν ισχύουν μόνο για τη Δύση αλλά και για τη μουσική κι άλλων πολιτισμών. 

Η Τρέινορ και οι συνεργάτες της ζήτησαν από εθελοντές να παρακολουθήσουν μια βουβή ταινία την ώρα που άκουγαν ζεύγη ταυτόχρονων τόνων στο πιάνο, ενός ψηλού και ενός χαμηλού, οι οποίοι αναπαράγονταν σε κανονικά χρονικά διαστήματα. Σε όλη τη διάρκεια της κάθε δοκιμής η εγκεφαλική δραστηριότητα των εθελοντών παρακολουθούνταν με εγκεφαλογράφημα.

Παρόλο που οι εθελοντές είχαν την οδηγία να εστιαστούν στην ταινία μην προσέχουν τους ήχους, ο εγκέφαλός τους αντιδρούσε με χαρακτηριστικό τρόπο όταν ο χαμηλός ήχος ακουγόταν νωρίτερα από ό,τι έπρεπε κατά 50 χιλιοστά του δευτερολέπτου. Η αντίδραση αυτή είναι γνωστή από προηγούμενες έρευνες και δείχνει να εμφανίζεται όταν ο εγκέφαλος αντιληφθεί ότι κάτι δεν πάει καλά στη χρονικότητα των ερεθισμάτων. Στην περίπτωση των υψηλών συχνοτήτων, η χρονική μετάθεση του ήχου ήταν πολύ λιγότερο αντιληπτή.

Οι ερευνητές μέτρησαν επίσης την ικανότητα των εθελοντών να διορθώνουν τις κινήσεις τους όταν καλούνταν να ακολουθήσουν έναν ρυθμό χτυπώντας τα δάχτυλα στο τραπέζι: στην περίπτωση των χαμηλών ήχων, η διόρθωση έτεινε να είναι καλύτερη.

Τα ευρήματα, καταλήγει η μελέτη, δείχνουν ότι η αντίληψη της χρονικότητας είναι πιο ευαίσθητη στους ήχους χαμηλής συχνότητας.

Το γιατί παραμένει άγνωστο, αν και τα υπολογιστικά μοντέλα της ανθρώπινης ακοής υποδεικνύουν ότι το φαινόμενο έχει σχέση με τη λειτουργία του ακουστικού νεύρου -αυτό θα σήμαινε ότι η διαφορά στην αντίληψη των χαμηλών και των ψηλών ήχων ξεκινά στο αφτί, πριν ακόμα φτάσει το σήμα στον εγκέφαλο.