ΟΗΕ: Πρώτα σημεία ανάκαμψης στο στρώμα του όζοντος

Σε μια σπάνια καλή είδηση για την υγεία του πλανήτη, επιστημονική επιτροπή του ΟΗΕ αναφέρει ότι το προστατευτικό στρώμα του όζοντος ψηλά στη στρατόσφαιρα παρουσιάζει τα πρώτα σημεία ανάκαμψης, και θα επανέλθει στα ιστορικά επίπεδά του πριν τα μέσα του αιώνα  -είναι μια  σπάνια ιστορία επιτυχίας που θα πρέπει να ενθαρρύνει τη διεθνή συνεργασία κατά της κλιματικής αλλαγής, λέει ο οργανισμός.

Σύμφωνα με την έκθεση για το όζον, την οποία συνέταξε ο Παγκόσμιος Οργανισμός Μετεωρολογίας (WMO) και το Περιβαλλοντικό Πρόγραμμα του ΟΗΕ (UNEP), από το 2000 έως σήμερα η συγκέντρωση του όζοντος στα μέσα γεωγραφικά πλάτη αυξήθηκε κατά 4%.

Η τρύπα του όζοντος που σχηματίζεται κάθε άνοιξη πάνω από την Ανταρκτική έχει επίσης σταματήσει να μεγαλώνει και εκτιμάται ότι θα αρχίσει να συρρικνώνεται γύρω στο 2025. 

Το στρώμα του όζοντος, το οποίο προστατεύει τη ζωή στη Γη από την ηλιακή υπεριώδη ακτινοβολία, άρχισε να αραιώνει στα τέλη της δεκαετίας του 1980, κυρίως λόγω των χλωροφθορανθράκων (CFC), ουσιών που χρησιμοποιούνταν ευρέως σε σπρέι και υγρά για ψυγεία και κλιματιστικά.

Η παρατηρούμενη ανάκαμψη είναι εν πολλοίς αποτέλεσμα της Συνθήκης του Μόντρεαλ το 1987, με την οποία όλες οι χώρες-μέλη του ΟΗΕ δεσμεύτηκαν να τερματίσουν σταδιακά τη χρήση αυτών των αερίων. 

Χωρίς τη Συνθήκη, επισημαίνει η έκθεση, θα εκδηλώνονταν κάθε χρόνο δύο εκατομμύρια επιπλέον κρούσματα καρκίνου του δέρματος σε παγκόσμιο επίπεδο.

«Η διεθνής δράση για την προστασία του στρώματος του όζοντος είναι μια μείζων περίπτωση επιτυχίας για το περιβάλλον» δήλωσε, σχολιάζοντας την έκθεση, ο γενικός γραμματέας του WMO Μισέλ Ζαρό.

«Αυτό θα πρέπει να μας ενθαρρύνει να επιδείξουμε την ίδια αίσθηση του επείγοντος και τα ίδια επίπεδα ενότητας προκειμένου να αντιμετωπίσουμε την ακόμα μεγαλύτερη πρόκληση της κλιματικής αλλαγής» τόνισε, αναφερόμενος στις προσπάθειες για μια νέα διεθνή συμφωνία για το κλίμα το 2015.

Το παράδοξο είναι ότι η κλιματική αλλαγή βοήθησε στην προστασία του όζοντος. Τα αέρια του θερμοκηπίου συγκρατούν περισσότερη θερμότητα στα χαμηλά στρώματα της ατμόσφαιρας και μειώνουν τη θερμοκρασία στην ανώτερη στρατόσφαιρα, σε ύψος περίπου 40 χιλιομέτρων. Η μειωμένη θερμοκρασία περιορίζει τη διάσπαση του όζοντος, μιας μοριακής μορφής οξυγόνου με τρία αντί για δύο άτομα.

Οι χλωροφθοράνθρακες δρουν μεν ως αέρια του θερμοκηπίου, το ίδιο όμως ισχύει και με τις ουσίες που τους αντικατέστησαν, τους υδροφθοράνθρακες. Η έκθεση συνιστά τη μετάβαση σε εναλλακτικές λύσεις όπως οι υδροφθορο-ολεφίνες.

Ο λόγος που η ανάκαμψη του όζοντος καθυστερεί τόσα χρόνια είναι ότι ο χρόνος ημιζωής των είναι μεγάλη και τα επίπεδά τους στην ατμόσφαιρα έχουν μειωθεί κατά μόλις 10 με 15 τοις εκατό από την κορύφωσή τους το 2000. Η επιστροφή τους στα επίπεδα του 1980 προβλέπεται γύρω στο 2030, οπότε η ανάκαμψη του όζοντος αναμένεται να επιταχυνθεί.

Αργότερα, λίγο μετά τα μέσα του αιώνα, η τρύπα του όζοντος που σχηματίζεται την άνοιξη στην Ανταρκτική θα έχει σχεδόν επουλωθεί.

Το 2006, η τρύπα έφτασε την έκταση-ρεκόρ των 30 εκατομμυρίων χιλιομέτρων. Σταμάτησε να μεγαλώνει γύρω στο 2010, και η φετινή τρύπα καλύπτει γύρω στα 20 εκατομμύρια τετραγωνικά χιλιόμετρα -παραμένει δηλαδή αρκετά μεγάλη για να χωρέσει τη Σελήνη.