Η μεγάλη απορία του Δαρβίνου για τα «πιο παράξενα ζώα του κόσμου» λύθηκε

Μοιάζει να συναρμολογήθηκε από κάποιον ευφάνταστο ταριχευτή: σώμα ρινόκερου, κεφάλι ιπποπόταμου, δόντια τρωκτικού. 

Τι είναι αυτό το παράξενο πλάσμα;

Είναι ένα από τα ζώα που ανακάλυψε απολιθωμένα ο Κάρολος Δαρβίνος όταν επισκέφθηκε τη Νότιο Αμερική τη δεκαετία του 1830. Δεν μπορούσε να καταλάβει τι σόι πράγμα ήταν αυτό, και το αποκάλεσε «ίσως ένα από τα πιο παράξενα ζώα που έχουν ανακαλυφθεί ποτέ».

Ο λόγος για το Toxodon platensis, εκπρόσωπο μιας αλλόκοτης ομάδας ζώων που εξαφανίστηκε πριν από περίπου 12.000 χρόνια. Ήταν η ομάδα των οπληφόρων της Νοτίου Αμερικής, η οποία περιλάμβανε περίπου 250 είδη με οπλές.

Έπειτα από 180 χρόνια ερευνών, οι βιολόγοι φαίνεται ότι μόλις βρήκαν την πραγματική θέση αυτών των ασυνήθιστων ζώων στο εξελικτικό δέντρο των θηλαστικών. 

Έρευνα που δημοσιεύεται στο περιοδικό Nature αποκαλύπτει ότι τα οπληφόρα της Νοτίου Αμερικής δεν κατάγονται από αφρικανικά είδη όπως ο ελέφαντας, όπως πολλοί υποψιάζονταν. Έχουν μεγαλύτερη συγγένεια με τα περισσοδάκτυλα, θηλαστικά με περιττό αριθμό δακτύλων, όπως το άλογο, ο ρινόκερος και ο τάπιρος.

«Λύσαμε ένα από τα τελευταία αναπάντητα προβλήματα στην εξέλιξη των θηλαστικών» πανηγύρισε ο Ίαν Μπαρνς, μοριακός βιολόγους του Μουσείου Φυσικής Ιστορίας του Λονδίνου και επικεφαλής της μελέτης.

Αναζητώντας την απάντηση στο μυστήριο, η διεθνής ερευνητική ομάδα προσπάθησε αρχικά να απομονώσει γενετικό από απολιθώματα των παράξενων ζώων. Αυτό όμως δεν ήταν δυνατόν, καθώς το DNA διασπάται γρήγορα στο θερμό περιβάλλον της Νοτίου Αμερικής.

Κατάφεραν όμως να απομονώσουν κολλαγόνο των οστών, μια πρωτεΐνη που μπορεί να επιζήσει δέκα φορές περισσότερο χρόνο από ό,τι το DNA. Στην επόμενη φάση οι ερευνητές προσδιόρισαν την αλληλουχία του κολλαγόνου -τη σειρά με την οποία συνδέονται μόρια που ονομάζονται αμινοξέα για να συναρμολογηθεί τελικά η αλυσίδα της τελικής πρωτεΐνης.

Η σύγκριση της αλληλουχίας με το κολλαγόνο σύγχρονων ειδών από διάφορες ομάδες αποκάλυψε τελικά τη συγγένεια αυτών των οπληφόρων με τα περισσοδάκτυλα θηλαστικά.

Η μελέτη αφορά το Toxodon platensis και ένα ακόμα προϊστορικό ζώο που είχε ανακαλύψει ο Δαρβίνος στην Ουρουγουάη και την Αργεντινή πριν από 180 χρόνια. Είναι το Macrauchenia patachonica, ένα πλάσμα σαν καμήλα χωρίς καμπούρα, το οποίο διέθετε πιθανότατα μια σχετικά κοντή προβοσκίδα. Και τα δύο είδη ήταν μάλλον μεγαλόσωμα, με μήκος γύρω στα 2,5 μέτρα.

Τα ζώα, όπως και τα υπόλοιπα οπληφόρα της ίδιας ομάδας, φαίνεται ότι κατάγονται από είδη της Βορείου Αμερικής τα οποία μετακινήθηκαν τη Νότιο Αμερική πριν από περίπου 60 εκατομμύρια χρόνια, λίγο μετά την πρόσκρουση του αστεροειδή που εξαφάνισε τους δεινόσαυρους.

Η νέα μελέτη όχι μόνο απαντά στο ερώτημα που βασάνιζε τον Δαρβίνο, αλλά αποδεικνύει επιπλέον ότι η ανάλυση πρωτεϊνών από απολιθώματα μπορεί να δώσει πληροφορίες για είδη που εξαφανίστηκαν πριν από εκατομμύρια, ή ακόμα και δεκάδες εκατομμύρια χρόνια.

Συγκριτικά, το αρχαιότερο DNA που έχει ανακτηθεί ως σήμερα, το οποίο βρέθηκε μέσα σε έναν πυρήνα πάγου στη Γροιλανδία, χρονολογείται στα 450 με 800 χιλιάδες χρόνια.

Όπως φαίνεται, το κολλαγόνο των οστών ανοίγει ένα παράθυρο πολύ πιο μακριά στο παρελθόν.