Λινού για παρένθετη κύηση: Οι κίνδυνοι για τα δικαιώματα των παιδιών είναι ίδιοι με ομόφυλους ή με ετερόφυλους γονείς

Για το θέμα της παρένθετης κύησης μίλησε η καθηγήτρια της Ιατρικής Σχολής του Πανεπιστημίου Αθηνών και βουλετής του ΣΥΡΙΖΑ, Αθηνά Λινού. Η κυρία Λινού εξήγησε όσα ορίζει η νομοθεσία στη χώρα μας για τον συγκεκριμένο τύπο αναπαραγωγής και εξέφρασε τις ανησυχίες της ως προς τις γυναίκες που αποφασίζουν να μπουν σε αυτή τη διαδικασία.

Παράλληλα, αναφέρθηκε στο θέμα των δικαιωμάτων των παιδιών που γεννώνται μέσω παρένθετης κύησης, ξεκαθαρίζοντας πως «τα δικαιώματα όλων των παιδιών είναι ίδια, πρέπει να τηρούνται από όλους και έχουν καθορισθεί από τον ΟΗΕ ήδη από το 1948» και αναγνωρίζοντας, ωστόσο, πως «για ορισμένες περιπτώσεις οι διαδικασίες είναι πολύ περισσότερο περίπλοκες, ιδιαίτερα αν υπεισέρχονται διεθνείς διευθετήσεις».

Όσο για τη στάση της, γενικά, απέναντι στο θέμα της παρένθετης κυήσης, η κ. Λινού σημείωσε στο "protothema.gr", πως είναι απολύτως απαραίτητη η σοβαρή αναθεώρηση της νομοθεσίας, ώστε να ακολουθεί τις οδηγίες των διεθνών οργανισμών και να διασφαλίζει με αυστηρότητα τα δικαιώματα του συνόλου των παιδιών, των εμπλεκόμενων γυναικών, αλλά και των υποψήφιων γονέων.

Έχετε θέσει διάφορα θέματα σχετικά με το θεσμό της Παρένθετης Κύησης. Γιατί;
Η παρένθετη κύηση είναι αποτέλεσμα μακρόχρονης επιστημονικής προσπάθειας στον τομέα της υποβοηθούμενης αναπαραγωγής. Μπορεί να συνεισφέρει σημαντικά στην ικανοποίηση της επιθυμίας πολλών ανθρώπων να αποκτήσουν παιδί.

Στη χώρα μας, η παρένθετη κύηση είναι νόμιμη από το 2002 για ετερόφυλα ζευγάρια και άγαμες γυναίκες. Απαιτεί δικαστική άδεια, που εκδίδεται για ανθρωπιστικούς λόγους, μετά από παράλληλη αίτηση τόσο από την υποψήφια παρένθετη γυναίκα όσο και από το υποψήφιο ζευγάρι ή την υποψήφια άγαμη γυναίκα. Οι προϋποθέσεις για την έκδοση της άδειας καθορίζονται από τον Νόμο 3089/2002 και τις τροποποιήσεις του, καθώς και από αποφάσεις της Εθνικής Αρχής Ιατρικώς Υποβοηθούμενης Αναπαραγωγής.

Ένα από τα κύρια θέματα που με ανησυχούν είναι η διασφάλιση της κάλυψης των δικαιωμάτων όλων των εμπλεκόμενων προσώπων στη διαδικασία μιας παρένθετης κύησης και του συνεπακόλουθου τοκετού (παρένθετη γυναίκα, αιτούντες γονείς ή γονεύς, δότες γενετικού υλικού, παιδί ή παιδιά που θα γεννηθούν). Διευκρινίζω ότι οι ανησυχίες αυτές δεν σχετίζονται με το δικαίωμα στο γάμο, των ομόφυλων ζευγαριών.

Ανησυχείτε για την εκμετάλλευση των γυναικών όπως και οι περισσότερες γυναικείες οργανώσεις ή για κάτι άλλο;
Σαφώς, η πιθανή εμπορευματοποίηση της γυναίκας είναι ένας σοβαρότατος υπαρκτός κίνδυνος. Υπάρχουν όμως και σωρεία άλλων δικαιωμάτων της γυναίκας, τα οποία είναι πιθανόν να καταπατηθούν, καθώς και κίνδυνοι που μπορούν να την απειλήσουν, αν η νομοθεσία που εφαρμόζεται δεν είναι επαρκώς λεπτομερής και αυστηρή.

Παράλληλα, με ανησυχεί πολύ όμως η πιθανότητα να καταπατηθούν θεμελιώδη δικαιώματα των παιδιών, τα οποία δικαιώματα έχουν καθορισθεί από παγκόσμιους οργανισμούς και κυρίως τον Οργανισμό Ηνωμένων Εθνών και την UNICEF. Επιγραμματικά, θα μπορούσα να αναφερθώ στις οδηγίες της Σύμβασης για τα Δικαιώματα του Παιδιού του ΟΗΕ, τις Αρχές της Βερόνας, αλλά και στις ειδικές αναφορές του εισηγητή του ΟΗΕ για θέματα των παιδιών που γεννώνται με τη διαδικασία της παρένθετης κύησης. Εκεί, αναφέρονται συγκεκριμένοι κίνδυνοι, όπως ο κίνδυνος της πώλησης, σεξουαλικής εκμετάλλευσης και πορνογραφίας. Οι ίδιοι οργανισμοί επισημαίνουν άλλα δικαιώματα των παιδιών που είναι πιθανό να καταπατηθούν, όπως το δικαίωμα της ιθαγένειας, της ταυτότητας και της πρόσβασης σε πληροφορίες σχετικά με την εθνικότητα του παιδιού, τις σχέσεις με την οικογένειά του, το όνομα και την προέλευσή του.

Οι οργανισμοί αυτοί επισημαίνουν επίσης την υποχρέωση των κρατών να εξασφαλίζουν νομοθετικά τα δικαιώματα των παιδιών που θα γεννηθούν με παρένθετη κύηση, πριν καν γεννηθούν, και τονίζουν ότι σήμερα η παγκόσμια νομοθεσία δεν παρέχει διασφαλίσεις που απαντούν στις ανάγκες των παιδιών, τα οποία γεννώνται μέσω παρένθετης κύησης, ούτε σε τοπικό επίπεδο ούτε πολύ περισσότερο με διεθνείς διευθετήσεις.

Πώς βλέπουν αυτό το θέμα οι επιστήμονες συνάδελφοί σας στην Ελλάδα και το εξωτερικό;
Νομίζω ότι οι επιστήμονες αυτήν τη στιγμή ανησυχούν περισσότερο για τους κινδύνους στην υγεία της παρένθετης μητέρας και για την πλήρη κατανόηση από μέρους της των κινδύνων που θα διατρέξει. Εκτός από τους συνήθεις κινδύνους (π.χ. σακχαρώδης διαβήτης, αιμορραγία, υπέρταση και εκλαμψία, κατάθλιψη μετά τον τοκετό), για μια νέα συνήθως, γυναίκα υπάρχει πάντα ο κίνδυνος επιπλοκών που μπορεί να οδηγήσουν σε μελλοντική ανικανότητα τεκνοποίησης.

Δύο πιθανές λύσεις έχουν συζητηθεί, εκτός από την προστασία από εκμετάλλευση και το trafficking που είναι πέραν κάθε συζήτησης. Πρώτον, η μελλοντική παρένθετη γυναίκα να έχει αποκτήσει τουλάχιστον ένα παιδί στο παρελθόν και δεύτερον, να καλύπτεται από νομικό σύμβουλο απολύτως ανεξάρτητο από τους νομικούς της οικογένειας και να επικοινωνεί επαρκώς στη γλώσσα με το άτομο/α που θα της εξηγήσουν λεπτομερώς τους ιατρικούς και νομικούς κινδύνους που θα αποδεχθεί ενυπόγραφα.

Ακούσαμε ότι αναφερθήκατε σε διεθνείς οργανισμούς και τη θέση τους σχετικά με τα δικαιώματα των παιδιών που γεννώνται μέσω παρένθετης κύησης. Διαφέρουν από τα δικαιώματα των υπόλοιπων παιδιών;
Τα δικαιώματα όλων των παιδιών είναι ίδια, πρέπει να τηρούνται από όλους και έχουν καθορισθεί από τον ΟΗΕ ήδη από το 1948. Όμως για ορισμένες περιπτώσεις οι διαδικασίες είναι πολύ περισσότερο περίπλοκες, ιδιαίτερα αν υπεισέρχονται διεθνείς διευθετήσεις. Στη χώρα μας, για παράδειγμα, ο νόμος επέτρεπε παρένθετη κύηση όταν τόσο η παρένθετη κυοφορούσα όσο και οι αιτούμενοι μέλλοντες γονείς ήταν μόνιμοι κάτοικοι Ελλάδος. Με τις διάφορες τροπολογίες, όμως, σήμερα, μπορούν και οι δύο πλευρές ενδιαφερόμενων να είναι προσωρινοί κάτοικοι Ελλάδος και συχνά η μόνη απόδειξη που απαιτείται είναι υπεύθυνη δήλωση ότι κατοικούν προσωρινά στην Ελλάδα.

Αναφέρεστε μόνο στα παιδιά ομόφυλων ζευγαριών ή και στα ετερόφυλα ζευγάρια;
Η παρένθετη κύηση θέτει ως προς τα δικαιώματα των παιδιών ακριβώς τα ίδια θέματα και κινδύνους ανεξάρτητα αν οι γονείς που επιθυμούν να αποκτήσουν παιδιά είναι ομόφυλοι ή ετερόφυλοι. Είναι αυτονόητο, ότι όλα ανεξαιρέτως τα παιδιά πρέπει να προστατευθούν.

Θα προτείνατε την απαγόρευση της παρένθετης κύησης στη χώρα μας όπως ισχύει σε άλλες ευρωπαϊκές χώρες;
Όντως, η παρένθετη κύηση απαγορεύεται αυστηρά στις περισσότερες ευρωπαϊκές χώρες και μάλιστα σε χώρες που έχουν πιο φιλελεύθερη νομοθεσία από εμάς σε θέματα γάμου και οικογενειακού δικαίου. Πιθανά, η πολυπλοκότητα του θεσμού και των ηθικών προβλημάτων που προκύπτουν να τους έχει ωθήσει να την απαγορεύουν προς το παρόν. Είναι όμως μια εντυπωσιακή μέθοδος που καλύπτει μία έντονη επιθυμία που πιθανά δεν καλύπτεται με πιο παραδοσιακούς τρόπους. Θεωρώ, πάντως, ότι είναι απολύτως απαραίτητη η σοβαρή αναθεώρηση της νομοθεσίας, ώστε να ακολουθεί τις οδηγίες των διεθνών οργανισμών και να διασφαλίζει με αυστηρότητα τα δικαιώματα του συνόλου των παιδιών, των εμπλεκόμενων γυναικών, αλλά και των υποψήφιων γονέων.