Όσφρηση: Ή την χρησιμοποιείς ή την... χάνεις!

Αμερικανική μελέτη που έγινε σε πειραματόζωα αποδεικνύει ότι η όσφρηση είναι μια αίσθηση που μπορεί να βελτιωθεί μέσω εκπαίδευσης, σύμφωνα με στοιχεία που δημοσιεύονται στο επιστημονικό έντυπο Nature Neuroscience.

Η μελέτη του Ιατρικού Κέντρου Langone του Πανεπιστημίου της Νέας Υόρκης απέδειξε επίσης ότι αν δεν χρησιμοποιούμε επαρκώς την όσφρησή μας, τότε αυτή μπορεί να εξασθενήσει.

Τα παραπάνω στοιχεία δημιουργούν ελπίδες αναστροφής της απώλειας της όσφρησης, η οποία προκαλείται είτε από κάποια ασθένεια, είτε λόγω γήρανσης.

Η εξασθένηση της όσφρησης σχετίζεται με τη νόσο Αλτσχάιμερ, τη νόσο Πάρκινσον, τη σχιζοφρένια και με τη φυσιολογική διαδικασία γήρανσης του οργανισμού.

Η αποδυνάμωση της όσφρησης αποτελεί μυστήριο, αλλά οι ερευνητές του Langone κατέφερε να εντοπίσει μια μικροσκοπική περιοχή στον εγκέφαλο των αρουραίων που ονομάζεται οσφρητικός φλοιός, από την οποία και ξεκινούν τα προβλήματα.

Το πείραμα
Οι ερευνητές τοποθέτησαν τα πειραματόζωα σε κουτιά με μια τρύπα σε καθεμία πλευρά και σε τακτά χρονικά διαστήματα τα εξέθεταν σε οσμές.

Συνολικά οι οσμές ήταν τρία διαφορετικά μείγματα: ένα μείγμα από 10 χημικές ουσίες φρούτων, ελαίων και καθαριστικών παραγόντων, το ίδιο μείγμα με ένα χημικό να αντικαθίσταται από ένα άλλο και το ίδιο μείγμα αλλά χωρίς ένα χημικό.

Όταν τα τρωκτικά αναγνώριζαν μια οσμή ανταμείβονταν με μια γουλιά νερό που βρισκόταν στο αριστερό μέρος του κουτιού και όταν αναγνώριζαν μια δεύτερη μυρωδιά έπιναν νερό από τη δεξιά μεριά.

Οι αρουραίοι μπορούσαν εύκολα να ξεχωρίσουν τις μυρωδιές όταν μια χημική ουσία είχε αντικατασταθεί στο ένα μείγμα, αλλά όταν το συστατικό είχε αφαιρεθεί τελείως, δεν μπορούσαν να κάνουν την διάκριση.

Στην δεύτερη φάση του πειράματος οι επιστήμονες αναισθητοποίησαν τα τρωκτικά και εισήγαγαν ηλεκτρόδια στον εγκέφαλό τους. Στον οσφρητικό φλοιό, κάθε μυρωδιά παρήγαγε διαφορετικό πρότυπο ηλεκτρικής δραστηριότητας. Τα πρότυπα αυτά ήταν διακριτά όταν τα πειραματόζωα ξεχώριζαν τις οσμές, ενώ όταν δεν μπορούσαν να ξεχωρίσουν τις μυρωδιές, η ηλεκτρική δραστηριότητα ήταν όμοια.

Οι ερευνητές εκπαίδευσαν μια νέα ομάδα αρουραίων να διαχωρίζει τις μυρωδιές που τα πρώτα πειραματόζωα δεν μπορούσαν να διακρίνουν, ανταμείβοντας τα με νερό. Στον οσφρητικό φλοιό, τα πρότυπα διαστηριοποίησης ήταν διαφορετικά από εκείνα της πρώτης ομάδας.

Μια τρίτη ομάδα τρωκτικών εκπαιδεύτηκε να αναγνωρίζει τις διαφορές μεταξύ των οσμών που η πρώτη ομάδα αναγνώριζε εύκολα, ανταμείβοντάς τα με νερό, από την ίδια τρύπα, απ’ την οποία προερχόταν και η οσμή. Αυτό είχε ως συνέπεια η όσφρηση να αμβλυνθεί και τα τρωκτικά να μην μπορούν να διακρίνουν τη μια οσμή απ’ την άλλη, ακόμη και όταν ήξεραν ότι θα ακολουθήσει κάποια ανταμοιβή.

Η απώλεια διάκρισης «απεικονιζόταν» και στον οσφρητικό φλοιό, που τώρα είχε όμοιο πρότυπο ηλεκτρικής δραστηριότητας μετά την έκθεση σε δύο διαφορετικές οσμές.

Ο Δρ Ντόναλντ Γουίλσον εξηγεί ότι «εντοπίσαμε το σημείο του εγκεφάλου που συμβαίνει η απώλεια της όσφρησης. Αποδείξαμε ότι η εκπαίδευση μπορεί να βελτιώσει την όσφρηση ή και να την επιδεινώσει».

Τα ευρήματα αποδεικνύουν ότι ενώ η οσφρητική εξασθένηση αντανακλά μια πραγματική βλάβη στο αισθητηριακό σύστημα, ορισμένες φορές όμως η κατάσταση είναι «ή το χρησιμοποιείς ή το χάνεις».