«Ο εαυτός μου… στην πολλαπλότητά του» Μια συνομιλία της Λιάνας Ζωζά και του Δημοσθένη Δαββέτα για την ποίηση της τέχνης
Ο Δημοσθένης Δαββέτας γεννήθηκε στην Αθήνα και ζει και εργάζεται μεταξύ Παρισιού και Αθήνας. Ποιητής και συγγραφέας, ζωγράφος και performer, γράφει ήδη από το 1982, άρθρα και δοκίμια για τα περιοδικά και τις εφημερίδες Art Forum, Art in America, Art Studio, Beaux-Arts Magazine, Galeries Magazines, Liberation, Parkett, Risk στις πολιτιστικές στήλες. Σε όλη τη διάρκεια της πορείας του, συμμετέχει στη σύνταξη καταλόγων και μονογραφιών σημαντικών καλλιτεχνών, για Μουσεία, ενώ δίνει διαλέξεις σε Σχολές Τέχνης και Πανεπιστήμια. Από το 1996 δημιουργεί συστηματικά performances και σχεδιάζει.
Με τον Δημοσθένη Δαββέτα, έχω τη χαρά τόσο της συνεργασίας, όσο και της φιλίας αρκετών χρόνων. ‘Εχουμε συνεργαστεί σε αρκετά εικαστικά projects, ενώ η ζωγραφική του δουλειά "ΓΡΑΦΕΣ 2, Θωρώντας τον κόσμο" (Σεπτέμβριος 2013) φιλοξενήθηκε στην Γκαλερί Cube. Ετοιμάζουμε την καινούρια του ατομική έκθεση για τον Φεβρουάριο 2018.
Λ.Ζ.: Διαβάζοντας κανείς το βιογραφικό σας, του "συστήνεστε" σαν ποιητής, συγγραφέας, ζωγράφος και performer, ιδιότητες που τις υπηρετείτε με συνέχεια και συνέπεια αρκετά χρόνια. Τα καταφέρνετε να συνυπάρχουν ισότιμα ή κάποια από αυτές τις ιδιότητες σας είναι ο μεγάλος έρωτας;
Δ.Δ.: Σαν δημιουργικό υποκείμενο αγαπώ όλα τα "παιδιά" μου. Ξεκίνησα με την ποίηση, αλλά σχεδόν ταυτόχρονα περνούσα από την λέξη στην εικόνα αυθόρμητα κι ενστικτωδώς, αλλά και από ανάγκη. Μου αρέσει η πολυμορφία της έκφρασης, γιατί με κάνει να είμαι σε διαρκή περιπέτεια έρευνας, ν’ απορώ και να θαυμάζω μόνιμα. Όταν γράφω ποίηση είμαι ποιητής, όταν ζωγραφίζω είμαι ζωγράφος κλπ. Είμαι πολλοί άλλοι, έλεγε ο Ρεμπώ κι ο αγαπημένος μου ποιητής Φερνάντο Πεσσόα υπέγραφε με διαφορετικά ονόματα τις εκδόσεις του. Έτσι και με μένα: ο έρωτάς μου είναι όλοι μου οι εαυτοί ή ο εαυτός μου στην πολλαπλότητα του.
Λ.Ζ.: Κινείστε επαγγελματικά με εκθέσεις, παρουσιάσεις, διαλέξεις και projects ανά τον κόσμο, ενώ παράλληλα διδάσκετε Αισθητική και Φιλοσοφία της Τέχνης στο Παρίσι. Πώς είναι η συχνή μετάβαση από την ιδιότητα του καλλιτέχνη στην ιδιότητα του δασκάλου και αντίστροφα;
Δ.Δ.: Στη συνέχεια της προαναφερθείσας λογικής κινείται κι η ιδιότητα του δασκάλου. Για μένα η διδασκαλία είναι μια "περφόρμανς". Συν δημιουργώ με τους φοιτητές μου, τους ωθώ στο να συμπορευτούμε δημιουργικά κι ο καθένας να δείξει τον πιο γόνιμο εαυτό του. Η επιστημονική γνώση δεν αλλάζει. Όμως η μέθοδος παρουσίασής της σαν "περφόρμανς" κι όχι σαν μονόλογος καθηγητή, μπορεί να πετύχει διαφορετικά αποτελέσματα και να κάνει τους φοιτητές ενεργούς κι όχι παθητικούς δέκτες.
Λ.Ζ.: Πόσο εύκολο ήταν για έναν νεαρό Έλληνα να “επιβιώσει” στο Studio 54, παρέα με τον Andy Warhol και τον Jean Michel Basquiat;
Δ.Δ.: Ήταν για μένα η υλοποίηση ενός ονείρου. Ήμουνα απλά ο εαυτός μου, έλεγα ότι πίστευα και κυρίως άκουγα. Έτσι έγινα καλοδεχούμενος στην παρέα τους. Ο Άντυ Γουόρχολ υπήρξε εκπληκτικός φίλος και μ' έφερε σ' επαφή με τον Μπασκιά. Η φιλία και των τριών μας ήταν αβίαστη. Είχαμε μια άριστη επικοινωνία και συνεργασία. Έμαθα πολλά από αυτούς. Στον τρόπο δουλειάς μου, αλλά και της αισθητικής συμπεριφοράς. Ήταν και οι δυο τους γενναιόδωροι και με ώθησαν κι εμένα στην πνευματική γενναιοδωρία.
Λ.Ζ.: Ο Joseph Beuys, δεν χρειάζεται συστάσεις τόσο σαν καλλιτέχνης, όσο και σαν προσωπικότητα σταθμός στη σύγχρονη τέχνη. Ποιος είναι ο Joseph Beuys που εσείς γνωρίσατε και συνυπήρξατε;
Δ.Δ.: Ο Beuys υπήρξε ο πνευματικός μου πατέρας. Με γνώρισε μόλις 22 χρόνων, μου έδωσε υποτροφία στο Βερολίνο (την DAAD) και με στήριξε ηθικά και πνευματικά στα πρώτα μου βήματα, για να βαδίσω τον δημιουργικό δρόμο. Ήταν ένας άνθρωπος προικισμένος με δυο βασικές αρετές: τον πόνο και την πίστη (όραμα και ποιητική γνώση). Περνούσε μόνιμα από το πρώτο στο δεύτερο κι έτσι μετέτρεπε ασταμάτητα το τραύμα σε γόνιμη θεραπεία μέσω της μόνιμα διευρυμένης σκέψης και της τέχνης. Ο Beuys υπήρξε ένας ιδιαίτερα σπάνιος άνθρωπος που, όπως έλεγε κι ο Νίτσε, ζούσε τη ζωή του σαν καλλιτέχνης.
Λ.Ζ.: Ένα από τα τελευταία βιβλία σας είναι το "Μαρίνα Αμπράμοβιτς, Η καλλιτέχνις είναι εδώ". Performer και ο ίδιος, με σημαντικές δράσεις στο ενεργητικό σας, πώς θα μας περιγράφατε την συνεργασία σας με τη Marina Abramovic;
Δ.Δ.: Με την Μαρίνα υπήρξαμε από την αρχή, στενοί προσωπικοί φίλοι και συνεργάτες. Περάσαμε ενδιαφέρουσες στιγμές μαζί. Είναι ανήσυχη, θέλει να δοκιμάζει τα όρια της κι αυτά των άλλων, είναι αντισυμβατική και επικίνδυνα δημιουργική. Τη θαύμαζα και τη θαυμάζω κι ίσως ξαναβρεθούμε για να συμπράξουμε καλλιτεχνικά. Είναι η εμπειρική πνευματικότητα και το γόνιμο σώμα - τόπος που μας ενώνει.
Λ.Ζ.: Το νέο σας βιβλίο είναι η ποιητική συλλογή “Η απιστία των άστρων”. Ποια είναι η "μικρή" άγνωστη ιστορία πίσω από τον τίτλο;
Δ.Δ.: Η ιστορία είναι η εξής: ένα μικρό παιδί στην Κέρκυρα λάτρεψε το άστρο Αφροδίτη. Κάποια μέρα αυτό έπεσε (ως πεφταστέρι) στον κήπο της γειτονοπούλας. Που την έλεγαν Αφροδίτη. Την ερωτεύτηκε και γεννήθηκε ο παιδικός έρωτας. Αυτή ονειρευόταν να γίνει αστρονόμος κι αυτός ποιητής. Με τα χρόνια χάθηκαν. Αυτός την αναζητούσε πάντα. Στα σαράντα του γνώρισε, πάλι στην Κέρκυρα, μια τραγουδίστρια που ήταν κι αστρονόμος, αλλά δεν την έλεγαν Αφροδίτη. Την πήρε για εκείνη και την ερωτεύτηκε. Έζησαν ένα διάστημα μαζί και χώρισαν. Αυτός πόνεσε και θεώρησε υπεύθυνο το αστέρι που είχε πέσει στον κήπο της γειτονοπούλας. Του είχε πει ψέματα. Αποτέλεσμα αυτού του ψέματος είναι το βιβλίο "η απιστία των άστρων".
Λ.Ζ.: Λογοτεχνικά κινείστε μεταξύ ποιητικού και πεζού λόγου. Άλλες δυο διαφορετικότητες που συνυπάρχουν σ’ εσάς. Πώς τις "αντιμετωπίζετε" λογοτεχνικά;
Δ.Δ.: Ο ποιητικός λόγος είναι κάτι άμεσο, δεμένο με την αναπνοή, το νεύρο και το τώρα. Ο συγγραφικός λόγος είναι η επιμήκυνση του εσωτερικού χρόνου, η σύνθεση, η εγκατοίκηση στο σώμα - τόπος σε διάρκεια. Η ποίηση από τη συγγραφή διαφέρουν στο χρόνο, στη μετατροπή του τώρα σε δημιουργική μορφή, στην τεντωμένη αναπνοή, στη γέννηση χαρακτήρων και στην πορεία ύπαρξης τους.
Λ.Ζ.: Ποια είναι τα επόμενα σας βήματα στην τέχνη;
Δ.Δ.: Ετοιμάζω ένα μυθιστόρημα που βγαίνει το Σεπτέμβριο, τελείωσα δυο ποιητικές συλλογές και συμμετέχω σε εκθέσεις ζωγραφικής στην Κούβα, Κίνα, Πολωνία, Περσία κλπ. Παράλληλα, βγάζω ένα βιβλίο με δοκίμια αισθητικής κι ένα άλλο με πολιτικά κείμενα στην Ελλάδα. Και έχει ο θεός!
