Το μυστικό της μακροζωίας στην Ικαρία

Η μελέτη της Ικαρίας για τη μακροβιότητα του πληθυσμού της και για το πού αυτή έγκειται ήρθε και πάλι στο προσκήνιο από τον καθηγητή Καρδιολογίας Χριστόδουλο Στεφανάδη, με αφορμή την επίσημη παρουσίαση των αποτελεσμάτων της, στο επικείμενο συνέδριο για την «Μακροζωϊα» που θα γίνει στην Αθήνα από 8-9 Σεπτεμβρίου.

Τα αποτελέσματα της μελέτης «ΙΚΑΡΙΑ» δείχνουν ότι το μικρό νησί των 8.423 κατοίκων στο βορειοανατολικό Αιγαίο, αποτελεί μία από τις πέντε περιοχές του πλανήτη με τους μακροβιότερους κατοίκους.

Η μελέτη «ΙΚΑΡΙΑ», που οργανώθηκε και διεξάγεται τα τελευταία χρόνια στο νησί έχει, ως τώρα, δώσει σημαντικές πληροφορίες για τον τρόπο ζωής, τις συνήθειες, τις ιδιαίτερες περιβαντολλογικές συνθήκες που επικρατούν στο νησί καθώς και για τα ποσοστά εμφάνισης καρδιαγγειακών και άλλων νοσημάτων συναφών με την γήρανση.

Σύμφωνα με τον καθηγητή κ. Στεφανάδη, «η μεσογειακή διατροφή, πλούσια σε όσπρια, λαχανικά, φρούτα και ψάρια, η προτίμηση στην κατανάλωση ελληνικού καφέ, η μέτρια κατανάλωση κρασιού, η καθημερινή άσκηση, τα μειωμένα επίπεδα άγχους, τα χαμηλά ποσοστά κατάθλιψης, η συντροφικότητα, η συμμετοχή σε κοινωνικές εκδηλώσεις, είναι μερικές από τις συμπεριφορές που είναι κοινές για νέους και ηλικιωμένους κατοίκους του νησιού και που σε συνδυασμό με τα ιδιαίτερα γεωφυσικά χαρακτηριστικά του τόπου συμβάλλουν στην επίτευξη της μακροζωίας».

Ο πρώτος άνθρωπος που παρατήρησε το φαινόμενο ήταν ο Ιωσήφ Γεωργιρήνης, Αρχιεπίσκοπος Σάμου πριν από 400 χρόνια, ο οποίος στο βιβλίο του που εκδόθηκε το 1677 στο Λονδίνο, επιστρέφοντας από τη Σάμο, περιέγραψε την κατάσταση στα νησιά Σάμος, Νικαριά (Ικαρία), Πάτμος και Όρος Άθω. Όπως ανέφερε στο βιβλίο,

«τα πλέον αξιοσημείωτα πράγματα της νήσου αυτής είναι ο αήρ και το ύδωρ, τα οποία είναι τόσο υγιεινά ώστε να καθιστούν τους κατοίκους πολύ μακροβίους. Είναι επομένως, πολύ συνηθισμένο το φαινόμενον να συναντήσει κανείς εις αυτήν ανθρώπους εκατοντούτεις, πράγμα που είναι πολύ εκπληκτικό, όταν λάβει κανείς υπ’όψιν την σκληραγωγημένην ζωήν που διάγουν...Προ της ορισμένης ώρας του φαγητού, είναι αδύνατον να βρεθεί άρτος, σε όλην την νήσον. Ολίγον μόνον προ αυτής, λαμβάνουν την αναγκαία ποσότητα σίτου, την αλέθουν εις τον χειρόμυλον, ψήνουν την ζύμην εις μίαν πλακωτήν πέτραν, και αφού ψηθεί, ο αρχηγός της οικογένειας μοιράζει την ψημένην αυτήν ζύμην κατά ίσα μέρη εις τα μέλη της οικογενείας. Αν, δε, παρευρίσκεται κανείς ξένος, του προσφέρεται μερίδιον, που αφαιρείται από τους άλλους κατ’αναλογίαν...Νερώνουν τον οίνον κατά το εν τρίτον....Η δίαιτα τους είναι πτωχή, όμως τα σώματα τους είναι εύρωστα και σκληραγωγημένα και οι άνθρωποι γενικώς είναι μακρόβιοι. Και ζουν ως να πιστεύουν ότι δεν πρόκειται να επιζήσουν μέχρι της επομένης ημέρας. Ευχαριστημένοι που κατορθώνουν να αντιμετωπίσουν τις στοιχειώδεις ανάγκες της ημέρας’ ...και καταλήγει γράφοντας ‘Αυτή είναι η εικόνα της μικράς νήσου, της πτωχότερης και όμως της ευτυχέστερης από όλες τις άλλες του Αιγαίου Πελάγους’».

Σύμφωνα λοιπόν με τις παρατηρήσεις του Αρχιεπισκόπου «η υγιεινή και λιτή διατροφή, η καθημερινή άσκηση, το λιγότερο άγχος, οι περισσότερες κοινωνικές συναναστροφές, η εξωστρέφεια και, το αναπτυγμένο αίσθημα αλληλεγγύης είναι μερικές από τις συμπεριφορές που πρέπει να υιοθετήσουμε αν θέλουμε να ζήσουμε περισσότερα και καλύτερα χρόνια. Αν μάλιστα μπορούμε να τις συνδυάσουμε με ένα φυσικό περιβάλλον, όπως αυτό της Ικαρίας, τότε η μακροζωία θα πρέπει να θεωρείται δεδομένη».

Τέλος, να σημειωθεί ότι τα αποτελέσματα της μελέτης έτυχαν αναγνώρισης από τον διεθνή τύπο και από μεγάλα έγκριτα επιστημονικά περιοδικά μέσα από πλήθος δημοσιεύσεων, ενώ το σημαντικό αυτό εύρημα για τη μακροζωία στο νησί της Ικαρίας πριν από 400 περίπου χρόνια δημοσιεύτηκε πρόσφατα στο πλέον έγκυρο επιστημονικό περιοδικό Nature (Pietri P, Papaioannou T, Stefanadis C. Environment: An old clue to the secret of longevity. Nature 2017;544(7651):416).