Αποχαιρετισμός στο Opportunity, μετά από σχεδόν 15 χρόνια εξερεύνησης του Άρη

Τέλος έλαβε και επίσημα την Τετάρτη μια από τις πιο επιτυχημένες και μακρόχρονες αποστολές διαπλανητικής εξερεύνησης: Ο λόγος για την αποστολή του ρόβερ Opportunity της NASA, στην οποία «έπεσε αυλαία» και επίσημα, μετά από σχεδόν 15 χρόνια εξερεύνησης του Άρη.

Το ρομποτικό όχημα σταμάτησε να επικοινωνεί με τη Γη μετά από μια μεγάλη θύελλα σκόνης, η οποία κάλυψε την περιοχή όπου βρισκόταν τον Ιούνιο του 2018.

Μετά από αποστολή άνω των 1.000 εντολών με σκοπό την αποκατάσταση της επικοινωνίας, μηχανικοί του Space Flight Operations Facility στο JPL (Jet Propulsion Laboratory) της NASA έκαναν μια τελευταία προσπάθεια «ανάνηψής» του την Τρίτη, χωρίς αποτέλεσμα. Η τελευταία επικοινωνία με το ρόβερ έλαβε χώρα στις 10 Ιουνίου.

«Είναι χάρη σε πρωτοπόρες αποστολές όπως του Opportunity που θα έρθει κάποια στιγμή μια ημέρα που οι γενναίοι μας αστροναύτες θα βαδίσουν στην επιφάνεια του Άρη» είπε o Τζιμ Μπράιντενσταϊν, διευθυντής της NASA.

«Και όταν έρθει εκείνη η ημέρα, ένα κομμάτι εκείνης της πρώτης πατημασιάς θα ανήκει στους άνδρες και τις γυναίκες του Opportunity, και σε ένα μικρό ρόβερ που αψήφησε τις πιθανότητες και έκανε τόσα πολλά στο όνομα της εξερεύνησης

Σχεδιασμένο για να αντέξει μόλις 90 αρειανές ημέρες και να ταξιδέψει μόλις 1.000 μέτρα, το Opportunity ξεπέρασε κατά πολύ όλες τις προσδοκίες ως προς την αντοχή, την επιστημονική του αξία και τη μακροβιότητά του.

Πέραν του ότι ξεπέρασε 60 φορές την αναμενόμενη διάρκεια ζωής, το ρόβερ ταξίδεψε πάνω από 45 χιλιόμετρα μέχρι να φτάσει στον τελικό του προορισμό- την Perseverance Valley του Άρη.

Η τελική μετάδοση, που εστάλη μέσω της 70 μέτρων κεραίας Mars Station στο Goldstone Deep Space Complex της NASA στην Καλιφόρνια έδωσε τέλος σε μια πολυεπίπεδη προσπάθεια οκτώ μηνών για την αποκατάσταση της επικοινωνίας με το ρομποτικό όχημα.

«Καταβάλαμε κάθε λογική μηχανολογική προσπάθεια να ανακτήσουμε το Opportunity και καταλήξαμε στο συμπέρασμα ότι η πιθανότητα λήψης σήματος είναι πολύ μικρή για να συνεχίσουμε τις προσπάθειες ανάκτησης» είπε ο Τζον Κάλας, μάνατζερ του προγράμματος Mars Exploration Rover (MER) στο JPL.

To Opportunity είχε προσεδαφιστεί στη Meridiani Planum του Άρη στις 24 Ιανουαρίου 2004, επτά μήνες μετά την εκτόξευσή του από την Αεροπορική Βάση του Ακρωτηρίου Κανάβεραλ στη Φλόριντα.

Το αδελφό, δίδυμο ρόβερ του, Spirit, είχε προσεδαφιστεί 20 ημέρες νωρίτερα στον πλάτους 166 χιλιομέτρων κρατήρα Gusev στην άλλη πλευρά του Άρη. Το Spirit διένυσε περίπου 8 χιλιόμετρα πριν λάβει τέλος η αποστολή του, τον Μάιο του 2011.

Η «καριέρα» του 174 κιλών οχήματος χαρακτηρίζεται από μια σειρά επιτευγμάτων και ρεκόρ: Στις 20 Μαρτίου 2005 έθεσε ρεκόρ οδήγησης μέσα σε μια αρειανή ημέρα, διανύοντας 220 μέτρα, ενώ έστειλε πίσω στη Γη πάνω από 217.000 εικόνες, περιλαμβανομένων 15 έγχρωμων πανοραμικών 360 μοιρών.

Εξέθεσε τις επιφάνειες 52 βράχων για ανάλυση ορυκτών και υπέδειξε επιπλέον 72 στόχους για περαιτέρω μελέτη. Ακόμη, βρήκε αιμαιτίτη, ένα ορυκτό που σχηματίζεται στο νερό, στο σημείο προσεδάφισής του και ανακάλυψε ισχυρές ενδείξεις στον κρατήρα Endeavour για παρουσία νερού κατά το μακρινό παρελθόν, παρόμοια με την παρουσία πόσιμου νερού σε λίμνες στη Γη.

Από την αποστολή δεν έλειψαν κατά καιρούς τα προβλήματα: Το 2005 χάθηκε ο έλεγχος στον έναν από τους εμπρόσθιους τροχούς του, μια προβληματική θερμάστρα απείλησε να δημιουργήσει προβλήματα ενέργειας και μια μετατόπιση άμμου παραλίγο να παγιδέψει το όχημα.

Δύο χρόνια μετά, μια θύελλα σκόνης που διήρκεσε δύο μήνες έθεσε σε κίνδυνο το όχημα. Το 2015, χάθηκε η δυνατότητα χρήσης της flash memory του των 256 megabytes, και το 2017 χάθηκε ο έλεγχος στον άλλο εμπρόσθιό του τροχό.

Ωστόσο, κάθε φορά που εκδηλωνόταν ένα πρόβλημα, η ομάδα του Opportunity στη Γη έβρισκε και έθετε σε εφαρμογή μια λύση που επέτρεπε στο Opportunity να συνεχίσει το ταξίδι του- αν και η μεγάλη θύελλα του καλοκαιριού του 2018 ξεπέρασε τις αντοχές του πρεσβύτερου εξερευνητή του Άρη.

Οι «κληρονόμοι» του συνεχίζουν την εξερεύνηση: Το InSight, που προσεδαφίστηκε στις 26 Νοεμβρίου, τώρα αρχίζει τις επιστημονικές του έρευνες, ενώ το Curiosity εξερευνά τον κρατήρα Gale εδώ και έξι χρόνια.

Επίσης, τα ρόβερ Mars 2020 και ExoMars της NASA και του ΕΟΔ αντίστοιχα θα εκτοξευτούν τον Ιούλιο του 2020, και θα γίνουν οι πρώτες αποστολές ρόβερ στον Άρη που θα είναι ειδικά σχεδιασμένες για να αναζητήσουν ίχνη αρχαίας μικροβιακής ζωής στον Κόκκινο Πλανήτη.