Μια τάφρος που… κοιμάται απειλεί με εξαφάνιση τον Ατλαντικό Ωκεανό όταν ξυπνήσει

Μια ζώνη καταβύθισης κάτω από τα στενά του Γιβραλτάρ κινείται προς τα δυτικά και μια μέρα θα μπορούσε σύμφωνα με μια νέα μελέτη να «εισβάλει» στον Ατλαντικό Ωκεανό να τον περιορίσει και τελικά να τον εξαφανίσει.

Η ζώνη καταβύθισης, επίσης γνωστή ως τόξο ή τάφρος του Γιβραλτάρ, βρίσκεται επί του παρόντος σε έναν στενό ωκεάνιο διάδρομο μεταξύ της Πορτογαλίας και του Μαρόκου. Η… μετανάστευση του τόξου προς τα δυτικά ξεκίνησε πριν από περίπου 30 εκατομμύρια χρόνια, όταν σχηματίστηκε μια ζώνη βύθισης κατά μήκος της βόρειας ακτής της σημερινής Μεσογείου, αλλά έχει σταματήσει τα τελευταία 5 εκατομμύρια χρόνια ωθώντας ορισμένους επιστήμονες να αναρωτηθούν εάν το τόξο του Γιβραλτάρ είναι ακόμα ενεργό.

Φαίνεται ωστόσο ότι το τόξο βρίσκεται απλώς σε μια περίοδο γεωλογικής αγρανάπαυσης σύμφωνα με τη μελέτη που δημοσιεύεται στην επιθεώρηση «Geology». Αυτή η ηρεμία πιθανότατα θα διαρκέσει για άλλα 20 εκατομμύρια χρόνια, μετά τα οποία το τόξο του Γιβραλτάρ θα μπορούσε να ξαναρχίσει την προέλασή του και να εισχωρήσει στον Ατλαντικό σε μια διαδικασία γνωστή ως «εισβολή καταβύθισης».

Ο Ατλαντικός Ωκεανός φιλοξενεί δύο ζώνες βύθισης που γνωρίζουν οι ερευνητές – τη ζώνη βύθισης των Μικρών Αντιλλών στην Καραϊβική και το τόξο της Σκωτίας, κοντά στην Ανταρκτική.

«Αυτές οι ζώνες καταβύθισης εισέβαλαν στον Ατλαντικό πριν από αρκετά εκατομμύρια χρόνια», δήλωσε ο επικεφαλής συγγραφέας João Duarte, γεωλόγος και επίκουρος καθηγητής στο Πανεπιστήμιο της Λισαβόνας. «Η μελέτη του Γιβραλτάρ είναι μια ανεκτίμητη ευκαιρία γιατί επιτρέπει την παρατήρηση της διαδικασίας στα αρχικά της στάδια, όταν μόλις συμβαίνει».

Η απόδραση

Για να ελέγξουν αν το τόξο του Γιβραλτάρ είναι ακόμα ενεργό οι ερευνητές με επικεφαλής επιστήμονες του Πανεπιστημίου της Λισαβώνας δημιούργησαν ένα μοντέλο προσομοίωσης της γέννησης της ζώνης βύθισης στην εποχή του Ολιγόκαινου (34 έως 23 εκατομμύρια χρόνια πριν) και την εξέλιξή της μέχρι σήμερα. Οι ερευνητές παρατήρησαν μια απότομη πτώση στην ταχύτητα του τόξου πριν από 5 εκατομμύρια χρόνια, καθώς πλησίαζε τα όρια του Ατλαντικού. «Σε αυτό το σημείο, η ζώνη βύθισης του Γιβραλτάρ φαίνεται καταδικασμένη να αποτύχει», έγραψαν στη μελέτη.

Στη συνέχεια, η ομάδα μοντελοποίησε τη μοίρα του τόξου για τα επόμενα 40 εκατομμύρια χρόνια και διαπίστωσε ότι περνά με δυσκολία μέσα από τα στενά του Γιβραλτάρ τα επόμενα 20 εκατομμύρια χρόνια. «Είναι εντυπωσιακό ότι μετά από αυτό το σημείο, η υποχώρηση της τάφρου επιταχύνεται αργά και η ζώνη καταβύθισης διευρύνεται και διαδίδεται προς τον ωκεανό» αναφέρουν οι ερευνητές στη μελέτη.