Η ΕΚΤ απλός «επιβάτης» στο τρένο του πληθωρισμού

Ο πληθωρισμός στην ευρωζώνη φαίνεται να έχει χτυπήσει «ταβάνι» και πλέον άρχισε η αποκλιμάκωση. Από 10,6% τον περασμένο Οκτώβριο, μειώθηκε στο 10,1% τον Νοέμβριο και στο 9,2% τον Δεκέμβριο. Τα χειρότερα φαίνεται να έχουν περάσει.

Αλλά η Ευρωπαϊκή Κεντρική Τράπεζα (ΕΚΤ) καθιστά συνεχώς σαφές ότι τα επιτόκια θα εξακολουθήσουν να αυξάνονται. «Δύο συνεχόμενοι μήνες πτώσης του πληθωρισμού είναι καλά νέα.

Αλλά δεν υπάρχει λόγος να επιβραδυνθεί ο ρυθμός των αυξήσεων των επιτοκίων», λέει ο Πέτερ Κάζιμιρ, διοικητής της Εθνικής Τράπεζας της Σλοβακίας και μέλος του ΔΣ της ΕΚΤ. «Πρέπει να να συνεχιστεί η πορεία που ακολουθήθηκε με δύο ακόμη αυξήσεις 50 μονάδων βάσης», πρόσθεσε.

Στο ίδιο μήκος κύματος, ο συνάδελφός του, Φινλανδός κεντρικός τραπεζίτης, Όλι Ρεν σημείωσε ότι βλέπει λόγους για σημαντικές «αυξήσεις επιτοκίων από την ΕΚΤ αυτόν τον χειμώνα και την άνοιξη» .

Το βασικό ερώτημα για τους επενδυτές, και στις δύο πλευρές του Ατλαντικού, είναι πού θα καταλήξουν τα επιτόκια το 2023. Οι υποθέσεις αφθονούν, αλλά οι προβλέψεις είναι ιδιαίτερα δύσκολες Είναι δύσκολο να ειπωθεί πού θα σταματήσει η σύσφιξη.

Τρία σενάρια

Σύμφωνα με τον Φόλκερ Σμιντ, ανώτερο διαχειριστή της Ethenea Independent Investors A, υπάρχουν τρία πιθανά σενάρια για το 2023, τα οποία μπορούν να συνοψιστούν με τρία νούμερα: 4, 6 και 8%.

Ο Σμιντ θεωρεί πιθανό τα επιτόκια της Ευρωζώνης να φτάνουν στο 4%, καθώς, η αύξηση αυτή αντιπροσωπεύει έναν συμβιβασμό : Ανάμεσα στην ανάγκη να μετριαστεί η ζήτηση και να παραμείνουν χαμηλά οι πληθωριστικές πιέσεις.

«Είναι βέβαιο ότι η κεντρική τράπεζα ετοιμάζεται για άλλες δύο αυξήσεις των επιτοκίων κατά 50 μονάδες βάσης, το πρώτο τρίμηνο του 2023. Αυτό καθιστά πιθανή μια μέγιστη τιμή 4% για τα επιτόκια», εξηγεί.

Το δεύτερο νούμερο-6%- συνδέεται με την εκτίμηση ότι ο πληθωρισμός στην Ευρωζώνη αναμένεται να ξεπεράσει ξανά το 6% κατά μέσο όρο το 2023. «Αλλά για την καταπολέμηση του πληθωρισμού μακροπρόθεσμα – τονίζει  ο Σμιντ- η πολιτική της ΕΚΤ θα πρέπει να γίνει πολύ πιο περιοριστική και τα επιτόκια αναφοράς να είναι υψηλότερα από το ποσοστό πληθωρισμού».

Ωστόσο, τα κυβερνητικά προγράμματα στήριξης στις χώρες της ευρωζώνης, αντισταθμίζουν τα αυστηρότερα μέτρα της κεντρικής τράπεζας. Αυξάνοντας σημαντικά τα επιτόκια, η ΕΚΤ θα μπορούσε να κάνει τη χρηματοδότηση πιο ακριβή και τελικά να τη μειώσει. Ωστόσο, η κρατική στήριξη θα εξακολουθήσει να εγγυάται τη σταθερότητα της κατανάλωσης.

Κάποια «γεράκια» στην Φρανκφούρτη, μάλιστα, δεν διστάζουν να συζητούν ως τελευταία επιλογή, την θεραπεία σοκ, με τη μορφή αύξησης των βασικών επιτοκίων στο 8%, όπως στην Ουγγαρία. «Είναι η θεωρία ότι χρειάζεται ένα σοκ για να νικηθεί ο πληθωρισμός.

Ωστόσο, τείνουμε να αποκλείουμε ότι η ΕΚΤ μπορεί να ακολουθήσει αυτόν τον δρόμο», εκτιμά ο αναλυτής της Ethenea Independent Investors A Σμιντδιευκρινίζει.

Η ΕΚΤ δεν μπορεί μόνη της

Οι περισσότεροι αναλυτές λένε πάντως ότι η αύξηση των επιτοκίων δεν λύνει το πρόβλημα. Η Φρανκφούρτη μπορεί να επηρεάσει μόνο εν μέρει την κούρσα των τιμών, αυξάνοντας άμεσα το κόστος της πίστωσης για τις επιχειρήσεις, τους καταναλωτές και τα κράτη.

«Η ΕΚΤ δεν έχει καμία επιρροή στη μείωση της στάθμης των ποταμών στη Γαλλία και το συνεχιζόμενο κλείσιμο των πυρηνικών σταθμών παραγωγής ηλεκτρικής. Ούτε μπορεί να προεξοφλήσει τις συνέπειες από το εμπάργκο στα ρωσικά προϊόντα διϋλισης πετρελαίου, που θα ισχύσει από τις 5 Φεβρουαρίου», λένε οικονομικοί παράγοντες στις Βρυξέλλες.

«Στην καλύτερη περίπτωση, υποστηρίζουν οι ίδιες πηγές, η ΕΚΤ  δεν είναι μηχανοδηγός, αλλά επιβάτης στο τρένο του πληθωρισμού, αν δεν κάθεται κιόλας στο πίσω κάθισμα. Δεν μπορεί δηλαδή από μόνη της να τιθασεύσει τον πληθωρισμό, καθώς εξαρτάται και από τις ενέργειες των άλλων».

Για το λόγο αυτό, σύμφωνα με τις ίδιες πηγές, η πρόκληση των τιμών πρέπει να καταπολεμηθεί από κοινού: θα ήταν αδιανόητο ο πληθωρισμός να είναι υψηλός μόνο στην Ευρωζώνη και μόνιμα κάτω από το 2% στον υπόλοιπο κόσμο και το αντίστροφο.

«Είτε οι κεντρικές τράπεζες θα κινηθούν μαζί ή δεν θα πετύχουν τον στόχο. Και αν δεν τα καταφέρουν γρήγορα, τα επιτόκια θα μπορούσαν να συνεχίσουν να αυξάνονται, τόσο στην Ευρωζώνη όσο και παγκοσμίως», σημειώνουν στη «Ν», Ευρωπαίοι χρηματοπιστωτικοί αναλυτές.

Η απόφαση για τα επιτόκια τον Μάρτιο είναι πιθανό να είναι πιο αμφιλεγόμενη. Υπάρχουν ήδη εικασίες για το αν μπορεί να είναι αρκετή μόνο για μια αύξηση επιτοκίων κατά 50 μονάδες βάσης τον Μάρτιο. Χρηματοπιστωτικοί κύκλοι δεν αποκλείουν επίσης, ακόμη και  μειώσεις επιτοκίων, τουλάχιστον για το δεύτερο εξάμηνο του έτους.

Ουδείς γνωρίζει πάντως μετά βεβαιότητος, πόσο και πώς θα συνεχιστεί ο πόλεμος στην Ουκρανία, πώς θα εξελιχθεί ο χειμώνας και πώς θα διαμορφωθούν οι τιμές της ενέργειας. Το γεγονός ότι ο πληθωρισμός υποχώρησε είχε να κάνει με τη δραστική μείωση της τιμής του φυσικού αερίου, αλλά και με τη χαμηλότερη τιμή του πετρελαίου.

 Οι αυξήσεις των επιτοκίων της ΕΚΤ έγιναν κάπως αισθητές όταν η συναλλαγματική ισοτιμία του ευρώ ήταν ισχυρότερη. Το ενιαίο νόμισμα ενισχύεται τελευταία και ξεπέρασε τα 1,09 δολάρια.

Ωστόσο, θα περάσει αρκετός καιρός μέχρι να  φανεί πλήρως η επίδρασή του. Το ενιαίο νόμισμα έχει ανακτήσει τη δυναμική του, λόγω της μείωσης των τιμών της ενέργειας και του περιορισμού των φόβων για βαθιά ύφεση. Θα έχει όμως διάρκεια η επιστροφή του ευρώ έναντι του δολαρίου; 

Το ενιαίο νόμισμα μπορεί να έχει αυξηθεί 12% από τον Σεπτέμβριο, αλλά το δολάριο είναι ένα ασφαλές νόμισμα. Αναλυτές εκτιμούν ότι τόσο το δολάριο όσο και οι αποδόσεις των αμερικανικών κρατικών ομολόγων αναμένεται να δουν μια ισχυρότερη ανοδική κίνηση στο εγγύς μέλλον.