Χίλιες και μία «θεωρίες συνωμοσίας»

Μιχάλης Ψύλος 

Ηταν το Ιράν που βοήθησε και έδωσε το πράσινο φως την στη Χαμάς να πραγματοποιήσει την πιο αιματηρή επίθεση κατά του Ισραήλ τα τελευταία 50 χρόνια; Αυτό υποστηρίζει –μεταξύ άλλων –και η Wall Street Journal που αναφέρει αποκλειστικά «τις λεπτομέρειες της τελευταίας αποφασιστικής συνάντησης που έγινε πριν από μια εβδομάδα στη Βηρυτό και στην οποία συμμετείχαν αξιωματούχοι ασφαλείας της Τεχεράνης μαζί με μέλη της Χαμάς».

Το Ιράν διαψεύδει βέβαια ότι βοήθησε τη Χαμάς να εξαπολύσει την τρομοκρατική επίθεση.

Είχε ενημερωθεί το Ισραήλ από την Αίγυπτο, 10 ημέρες πριν την επίθεση της Χαμάς, ότι «κάτι μεγάλο» ετοιμάζουν οι εξτρεμιστές της ισλαμικής οργάνωσης, όπως υποστηρίζουν οι Times of Israel; H ισραηλινή εφημερίδα γράφει μάλιστα ότι ο Αιγύπτιος υπουργός Πληροφοριών, στρατηγός Αμπάς Καμέλ είχε τηλεφωνήσει  στον πρωθυπουργό Μπενιαμίν Νετανιάχου και τον προειδοποίησε για «κάτι ασυνήθιστο, μια τρομερή επιχείρηση» που επρόκειτο να πραγματοποιηθεί από τη Γάζα.

Ένας άλλος ανώτερος αξιωματούχος των αιγυπτιακών υπηρεσιών πληροφοριών σχολίασε μάλιστα ότι ο Καμάλ ήταν «έκπληκτος από την αδιαφορία που έδειξε ο Νετανιάχου».

Ο Ισραηλινός πρωθυπουργός διέψευσε κατηγορηματικά την είδηση, κάνοντας λόγο για «παραπληροφόρηση» από τη Χαμάς. Αλλά, σε κάθε περίπτωση, δημιουργεί εύλογα ερωτήματα το γεγονός ότι η Χαμάς μπόρεσε να «τρυπήσει» τον «Σιδηρούν Θόλο»-το υποτιθέμενο «άτρωτο» σύστημα αεράμυνας του Ισραήλ.

Όπως προκαλεί ερωτήματα και το γεγονός ότι η ομολογουμένως καλύτερη μυστική υπηρεσία στον κόσμο-η Μοσάντ- με τους χιλιάδες πληροφοριοδότες που διαθέτει στη Γάζα– δεν μπόρεσε να αντιληφθεί τα σχέδια της Χαμάς;

Πόσο συνέβαλε στην απάνθρωπη «επιτυχία» της επίθεσης της Χαμάς, το γεγονός ότι ακόμη και οι εν ενεργεία στρατιωτικοί διοικητές, ανώτατα στελέχη των μυστικών υπηρεσιών Σιν Μπετ και Μοσάντ, διαδήλωναν κατά της κυβέρνησης, σε ένδειξη διαμαρτυρίας για τη δικαστική μεταρρύθμιση του Ντετανιάχου. Μια μεταρρύθμιση, που αφαιρεί από το Ανώτατο Δικαστήριο τις εξουσίες του και επιτρέπει στην κυβέρνηση να ενεργεί χωρίς κανέναν έλεγχο.

Μήπως έτσι αποσπάστηκε η προσοχή των στρατιωτικών και των μυστικών υπηρεσιών από τις εξελίξεις στη Γάζα και επηρέασε την ανεπαρκή απάντηση στην επίθεση της Χαμάς;

Πού είναι λοιπόν η αλήθεια και πού το ψέμα; Δύσκολο να αποδειχθεί η αλήθεια. Τουλάχιστον άμεσα. Ισως χρειαστεί να περάσουν αρκετά χρόνια για να αποκαλυφθούν τα πραγματικά γεγονότα.

Σε κάθε περίπτωση όμως, οι «θεωρίες συνωμοσίας» θα συνεχίσουν να κυκλοφορούν, κατά χιλιάδες. Όπως εξακολουθούν να διαδίδονται ανάλογες θεωρίες για το πώς πιάστηκε στον ύπνο η Αμερική στο Περλ Χάρμπορ ή την 11η Σεπτεμβρίου!

Σύμφωνα μάλιστα με μια άλλη «θεωρία συνωμοσίας», δεν υπήρχαν Εβραίοι μεταξύ των θυμάτων των τρομοκρατικών επιθέσεων του Μπιν Λάντεν στους Δίδυμους Πύργους, επειδή δήθεν, οι 4.000 Εβραίοι υπάλληλοι που εργάζονταν στο Παγκόσμιο Κέντρο Εμπορίου είχαν προειδοποιηθεί εκ των προτέρων να μην πάνε στο γραφείο. Με βάση αυτόν τον ισχυρισμό, φέρεται ότι η ισραηλινή κυβέρνηση ενορχήστρωσε τις επιθέσεις για να ωθήσει τις Ηνωμένες Πολιτείες να επιτεθούν στους περιφερειακούς εχθρούς του εβραϊκού κράτους! Μόνο που τελικά αποδείχθηκε ότι από τα 2.071 θύματα στο Παγκόσμιο Κέντρο Εμπορίου, τα 119 επιβεβαιώθηκε ότι ήταν Εβραίοι και άλλα 72 θεωρήθηκε ότι ήταν Εβραίοι.

Οι θεωρίες συνωμοσίας ήταν βέβαια πολύ πιο διαδεδομένες και δημοφιλείς τους προηγούμενους αιώνες και έχουν αλλάξει ελάχιστα με την πάροδο του χρόνου.

Υπήρχαν και υπάρχουν παράλογες και ακίνδυνες θεωρίες, αλλά υπήρχαν και υπάρχουν προβληματικές θεωρίες. Το μοτίβο είναι πάντα το ίδιο: η υπόθεση είναι ότι υπάρχει μια μικρή ομάδα που ενορχηστρώνει πράγματα, στα κρυφά.

Τα πράγματα έχουν μάλιστα αλλάξει δραματικά από τότε που μπήκε το Διαδίκτυο στα περισσότερα σπίτια.

Οι επιστήμονες λένε μάλιστα ότι οι θεωρίες συνωμοσίας έχουν αυξηθεί δραματικά, λόγω της ανάπτυξης ενός γενικευμένου αισθήματος δυσπιστίας και έλλειψης εμπιστοσύνης προς τις πολιτικές, επιστημονικές ελίτ και τα μέσα ενημέρωσης.

Η δυσπιστία αυτή προκαλεί μια κατάσταση ανησυχίας σε κάποιους πολίτες, που προσπαθούν να καθησυχάσουν τον εαυτό τους καταφεύγοντας σε διάφορες στρατηγικές για να μειώσουν την πολυπλοκότητα του κόσμου. Αναζητώντας απλές ή και απλοϊκές εξηγήσεις για τα πραγματικά πολύπλοκα γεγονότα στα οποία σχετίζονται.

Δεν είναι τυχαίο άλλωστε ότι με μια αναζήτηση στα μέσα κοινωνικής δικτύωσης, μπορούμε να βρούμε  8 εκατομμύρια συνδέσμους στο Google, με θεωρίες συνωμοσίας σε σχέση με την 11η Σεπτεμβρίου…