Η Τουρκία πιο διχασμένη από ποτέ

Μιχάλης Ψύλος 

Και τώρα τι; Η τελική ετυμηγορία του Τουρκικού λαού αναβλήθηκε για τις 28 Μαΐου. Ο Τούρκος πρόεδρος Ρετζέπ Ταγίπ Ερντογάν έχει σαφές προβάδισμα, έναντι του ηγέτη της αντιπολίτευσης, Κεμάλ Κιλιτσντάρογλου. Διέψευσε μάλιστα όλες τις δημοσκοπήσεις που έδιναν τη νίκη-ακόμη και από τον πρώτο γύρο στον Κιλιτσντάρογλου.

Από τη Δυτική σκοπιά, το αποτέλεσμα εξέπληξε πολλούς: Η Τουρκία βρίσκεται σε μια βαθιά νομισματική και οικονομική κρίση εδώ και χρόνια. Η φτώχεια και ο πληθωρισμός  αυξάνονται ταυτόχρονα και, σύμφωνα με πολλούς οικονομικούς εμπειρογνώμονες, ο Ερντογάν ευθύνεται γι` αυτό με την πολιτική των  χαμηλών επιτοκίων.

Τα αποτελέσματα των τουρκικών προεδρικών και βουλευτικών εκλογών δείχνουν όμως ένα πράγμα:  Η Τουρκία είναι πιο διχασμένη από ποτέ. Τα ιδεολογικά και πολιτικά ρήγματα στην τουρκική κοινωνία είναι τόσο βαθιά που δεν μπορούν να γεφυρωθούν. Ούτε λόγω της βαθιάς  οικονομικής κρίσης, ούτε μετά τις ολέθριες συνέπειες του σεισμού της 6ης Φεβρουαρίου, που κατέδειξαν την τεράστια κακοδιαχείριση και την μεγάλη διαφθορά του κράτους.

Δεν είναι τυχαίο ότι ο Ερντογάν και το κόμμα του ΑΚΡ ήρθαν στην πρώτη θέση στις σεισμόπληκτες περιοχές. Ήταν βέβαια προπύργιο του Ερντογάν στο παρελθόν, αλλά φαίνεται ότι επικράτησε ο φόβος ότι τα πράγματα θα μπορούσαν να γίνουν χειρότερα και πιο χαοτικά μετά τον Ερντογάν.

Με ένα αυταρχικό τρόπο διακυβέρνησης και καταπατώντας κάθε έννοια κράτους δικαίου, φυλακίζοντας πολιτικούς αντιπάλους, ο Ερντογάν διεύρυνε τις διαιρέσεις στην Τουρκία στα 20 χρόνια της εξουσίας του και βάθυνε ακόμη περισσότερο τις ιδεολογικές ρήξεις. Αποτέλεσμα; Εχει διαμορφωθεί ένα πολιτικό κλίμα αμοιβαίας εχθρότητας μεταξύ του συντηρητικού-ισλαμοεθνικιστικού στρατοπέδου του Ερντογάν και της Εθνικής Συμμαχίας της αντιπολίτευσης.

Για πολλούς ισλαμο-συντηρητικούς Τούρκους, είναι πλέον ιδεολογικά αδιανόητο να εκλέξουν έναν πρόεδρο εκτός από τον Ερντογάν και το AKP. Η κατάσταση είναι συγκρίσιμη με την πολιτική κουλτούρα που έχει διαμορφωθεί στην Αμερική. Στις Ηνωμένες Πολιτείες, πολλοί άνθρωποι ψηφίζουν πάντα Ρεπουμπλικάνους ή Δημοκρατικούς, ανεξάρτητα από τον υποψήφιο που προωθούν τα κόμματα.

Οι εκλογές στην Τουρκία, οι οποίες θεωρήθηκαν ως επιλογή κατεύθυνσης που θα καθόριζε τη μελλοντική μοίρα της χώρας και της προβληματικής οικονομίας της, έδειξε λοιπόν για άλλη μια φορά πόσο βαθιά ριζωμένα στις καρδιές του λαού, είναι τα δυο πολιτικά στρατόπεδα.

Αναμφίβολα, οι προεκλογικές εκστρατείες στην Τουρκία δεν μπορούν πραγματικά να είναι δίκαιες με βάση τα δυτικά δημοκρατικά πρότυπα. Ο Ερντογάν ελέγχει πλήρως το 90% των μέσων ενημέρωσης και δεν διστάζει να λαμβάνει μέτρα κατά των επικριτικών ρεπορτάζ.

Κατά τη διάρκεια της προεκλογικής εκστρατείας, ο Ερντογάν και το AKP μονοπώλησαν τον τηλεοπτικό χρόνο σχεδόν σε όλα τα δίκτυα.  του έχουν περισσότερο χρόνο εκπομπής στην τουρκική τηλεόραση και το κόμμα του έχει γενικά τους περισσότερους οικονομικούς πόρους.

Ειδικά στην τελική φάση της προεκλογικής εκστρατείας, ο Ερντογάν και το ΑΚΡ προσπάθησαν να σκορπίσουν τον φόβο για μια επικείμενη αλλαγή. Προβλήθηκε συστηματικά η αφήγηση ότι μόνο ο Ερντογάν θα μπορούσε να θέσει υπό έλεγχο την οικονομική κρίση. 

Μόνο ο Τούρκος Πρόεδρος είναι ο υπερασπιστής των δικαιωμάτων των πιστών μουσουλμάνων, μόνο αυτός, ως ισχυρός ηγέτης, μπορεί να εκπροσωπήσει την Τουρκία στη διεθνή σκηνή, σε αυτή την περίοδο παγκόσμιων κρίσεων.

Αυτή η έξαρση του φόβου για ένα αβέβαιο μέλλον πιάνει στην τουρκική κοινωνία. Πολλοί άνθρωποι βίωσαν το χάος των πολλών στρατιωτικών πραξικοπημάτων πριν από την ανάληψη της εξουσίας από τον Ερντογάν.

Πολλοί μουσουλμάνοι υπέφεραν από διώξεις και διακρίσεις στον δημόσιο χώρο. Το μήνυμα από το ΑΚΡ ήταν: εάν ο Ερντογάν φύγει, αυτοί οι καιροί θα επιστρέψουν και θα υπάρξει ακόμη μεγαλύτερο χάος για την Τουρκία.

Αυτά τα μηνύματα, σε συνδυασμό με μια αντιπολίτευση που δεν ανακοίνωσε κανένα μεγάλο, κοινό σχέδιο στην προεκλογική εκστρατεία εκτός από την κατάργηση του προεδρικού συστήματος, εξασφάλισαν και την πρωτιά στο AKP, στη Βουλή, αν και έχασε επτά ποσοστιαίες μονάδες, θα εξακολουθεί να έχει την πλειοψηφία στο νέο τουρκικό κοινοβούλιο, σε συνεργασία με το ακροδεξιό MHP του Ντεβλέτ Μπαχτσελί.

Μετά τον πρώτο γύρο, τα χαρτιά ξαναμοιράζονται. Η αντιπολίτευση θα βρίσκεται υπό πίεση τις επόμενες 14 ημέρες πριν από τον δεύτερο γύρο της 28ης Μαΐου. Οι αλληλοεπιθέσεις των πολιτικών στρατοπέδων θα γίνουν ακόμη πιο βίαιες. Και το βαθύ κράτος του Ερντογάν θα έχει τον πρώτο λόγο…