Διελκυστίνδα Τουρκίας - ΗΠΑ με έναν εγκλωβισμένο Ερντογάν που δεν μπορεί να επιβάλλει τις θέσεις του

Η Τουρκία έχει εμπλακεί σε μία εσωστρεφή διεθνή κρίση που δεν φαίνεται να την οδηείι πουθενά, καθώς διακινδυνεύει τη συμμετοχή της στο πρόγραμμα των αμερικανικών μαχητικών F-35 με την εμμονή της να παραλάβει τα ρωσικούς πυραύλους S-400 τον Ιούλιο. 

Η Τουρκία θεωρεί ότι η Ουάσιγκτον την αγνόησε μέσω της πολιτικής της τόσο στο Ιράκ, τη δεκαετία του 1990 και αργότερα, όσο και στη Συρία. Το ποτήρι ξεχείλισε με την στήριξη των ΗΠΑ προς τις κουρδικές Μονάδες Λαϊκής Προστασίας (YPG), που μετέπειτα εντάχθηκαν στις Συριακές Δημοκρατικές Δυνάμεις, τον βασικό σύμμαχο της Ουάσιγκτον στην ανατολική Συρία κατά του ISIS. Η Τουρκία θεωρεί τον YPG μέρος του κουρδικού ΡΚΚ και τρομοκρατική οργάνωση.

Οι εντάσεις κλιμακώθηκαν μετά το 2015 όταν η εκεχειρία Τουρκίας - ΡΚΚ κατέρρευσε και η Τουρκία εξαπέλυσε ευρείας κλίμακας επιδρομές κατά της κουρδικής οργάνωσης, πρώτα στο εσωτερικό της χώρας και στη συνέχεια στο Βόρειο Ιράκ. Ακολούθησε η μεγάλη στρατιωτική επιχείρηση στο Αφρίν της βορειοδυτικής Συρίας, όπου είχαν καταφύγει εκατοντάδες χιλιάδες Κούρδοι τον Ιανουάριο του 2018.

Η Τουρκία, το Ιράν και η Ρωσία ξεκίνησαν να συζητούν την προοπτική κατάπαυσης του πυρός στην Αστάνα του Καζαχστάν, τον Ιανουάριο του 2017.

Οι συνομιλίες υπήρξαν εποικοδομητικές, αποδεικνύοντας ότι η Τουρκία μπορούσε να στηρίζεται στη Ρωσία και στο Ιράν, ενώ μέχρι εκείνη τη στιγμή ήταν λογική η καχυποψία προς τη Μόσχα, που υποστήριζε το καθεστώς Ασαντ.

Η Τουρκία έφτασε στο σημείο να πιστέψει ότι θα μπορούσε να πιέσει την Αμερική λίγο παραπάνω, να την οδηγήσει σε έξοδο από τη Συρία και πως ίσως θα μπορούσε να εξασφαλίσει τους Patriots και τους S-400, διατηρώντας παράλληλα τη συμμετοχή της στο πρόγραμμα των F-35.

Η Τουρκία είναι εταίρος, με οκτώ εταιρείες της, στο πρόγραμμα από το 1999. Η Αγκυρα θεωρεί ότι οι αμερικανικές απειλές δεν είναι ρεαλιστικές. Οι Τούρκοι ιθύνοντες πιστεύουν ότι οι κυβερνήσεις στις ΗΠΑ έρχονται και παρέρχονται αλλά οι συμμαχίες μένουν.

Το Πεντάγωνο, όμως φαίνεται πως εννοεί όσα απειλεί. Αυτόν τον μήνα ανέστειλε την εκπαίδευση των Τούρκων πιλότων και πριν από λίγες μέρες τούς «κατέβασε» από τα F-35

Πάνω από 937 ανταλλακτικά κατασκευάζονται στην Τουρκία και 400 εξ αυτών αποκλειστικά σε αυτήν. Φήμες την εμφανίζουν να προσεγγίζει τη Ρωσία ή ακόμη και την Κίνα για να προμηθευτεί μαχητικά ή για να συμμετάσχει σε άλλα ρωσικά αμυντικά προγράμματα. Είναι σαφές ότι ΗΠΑ και Τουρκία είναι παγιδευμένες σε αυτήν την αντιπαράθεση και δύσκολα θα κάνουν πίσω.

Η Τουρκία επιμένιε στη μετωπική σύγκρουση γιατί επειδή έχει δεσμευθεί ότι θα παραλάβει τους S-400, δεν μπορεί να υποχωρήσει χωρίς να εκτεθεί. Παράλληλα, έχει κι άλλες διεκδικήσεις από τις ΗΠΑ. Θέλει μία ζώνη ασφαλείας στην ανατολική Συρία, τις δυνάμεις του SDF μακριά από το Μανμπίτζ και ίσως το πράσινο φως για μία ακόμη μεγάλη επιχείρηση στα πρότυπα του Αφρίν. Ακόμη θέλει λιγότερες αντιδράσεις για τα ενεργειακά της σχέδια στην Ανατολική Μεσόγειο και την έκδοση του εξόριστου Τούρκου κληρικού Φετουλάχ Γκιουλέν.

Το ενδεχόμενο αποπομπής από το ΝΑΤΟ

Η Τουρκία προσφέρει συστηματικά πολλούς λόγους για την αποπομπή της από το ΝΑΤΟ, αλλά πολλοί Αμερικανοί αναλυτές θεωρούν ότι η Ουάσιγκτον πρέπει να αντισταθεί σε αυτήν την παρόρμηση και να διαχωρίσει τον Ερντογάν από τη χώρα του, παρόλο που ο ίδιος συμπεριφέρεται ως άλλος Λουδοβίκος ΙΔ΄, ακολουθώντας το δόγμα «το κράτος είμαι εγώ».

Σε άρθρο του στο National Interest, ο Τζέραλντ Φ. Χάιμαν, σύμβουλος του Κέντρου Στρατηγικών και Διεθνών Σπουδών, υπενθυμίζει ότι, παρά την παντοκρατορία του Ερντογάν, οι πολιτικοί του αντίπαλοι διοικούν πλέον τις μεγαλύτερες και σημαντικότερες περιοχές της χώρας.