Άνδρος: 60 αρχοντικά ανοίγουν την πόρτα τους

Η «ελάχιστη αστική μας τάξη» - κατά Νίκο Δήμου - άφησε τα δικά της λιγοστά, αν και θαυμαστά, αποτυπώματα. Κάποια από αυτά πεισματικά διατηρούνται στην Ανδρο όπου για την κοσμοπολίτικη εικόνα έχει συνδράμει και η αρχιτεκτονική της κληρονομιά. Και αυτή η τελευταία δεν είναι τίποτε παραπάνω από τα υλικά τεκμήρια της άνθησης της ναυτιλίας - των προηγούμενων χρόνων -, της οικονομικής ευμάρειας και της ώσμωσης των εφοπλιστών του νησιού με τα μεγάλα αστικά κέντρα.

«Η συγκυρία της οικονομικής ευχέρειας, σε συνδυασμό με την αγάπη για τον τόπο και το απείρου κάλλους φυσικό περιβάλλον της Ανδρου, ήταν η αιτία της ανέγερσης ξεχωριστών μεγαλοαστικών κατοικιών, τόσο στη Χώρα όσο και σε μικρότερα οικιστικά σύνολα ή ακόμα και στην εξοχή» γράφει η Ιστορικός Τέχνης και αρχαιολόγος Λουίζα Καραπιδάκη στο εισαγωγικό της σημείωμα για το λεύκωμα «Αστικά σπίτια της Ανδρου» (εκδ. Μίλητος) της ζωγράφου και διακοσμήτριας Λίας Δανιόλου.

Ενα λεύκωμα που συνοψίζει ή ξεκλειδώνει εξήντα σπίτια της Ανδρου τα οποία μπορεί να είχαμε ώς τώρα την ευκαιρία να τα απολαύσουμε εξωτερικά (διά ζώσης ή από φωτογραφίες) αλλά με τον παρόντα τόμο - σε φωτογραφίες της Ιωάννας Νικολαρέιζη και κείμενα της δημοσιογράφου Ράνιας Τζιφοπούλου-Κωνσταντινίδη - εισχωρούμε εντός τους και δανειζόμαστε την αύρα τους.

Σπίτια χτισμένα σαν θησαυροφυλάκια ανοίγουν την πόρτα τους στο ευρύ κοινό. Με μια σημαντική λεπτομέρεια: «Τα σπίτια ετοιμάστηκαν να υποδεχθούν τον φακό της Νικολαρέιζη σαν να υποδέχονταν μουσαφίρη, η εικόνα όμως είναι πραγματική, είναι εικόνα χρήσης και ζωής» όπως σημείωσε στην πρόσφατη παρουσίαση του λευκώματος στον Ιανό ο καθηγητής Ιστορίας στο Πανεπιστήμιο Θεσσαλίας Δημήτρης Κυρτάτας.

Και το παρατηρητικό μάτι της αρχιτεκτονικής των αστικών σπιτιών της Ανδρου αναγνωρίζει σε αυτά την ψυχολογία του Ανδριώτη: ο εντυπωσιασμός είναι ξένος σε αυτόν και για αυτό οι εξωτερικές όψεις είναι λιτές. Ο εσωτερικός κόσμος όμως είναι πλούσιος και αυτό αποτυπώνεται στο πλούσιο εσωτερικό.

Εδώ, ο βενετσιάνικος καθρέφτης συνυπάρχει αρμονικά με τη γαλλική πορσελάνη, τις ευρωπαϊκές οπαλίνες, το βιεννέζικο έπιπλο, τις λονδρέζικες λάμπες, τα ζωγραφιστά νεοκλασικά ταβάνια αλλά και τις αυλές-οάσεις, τη μελωδικότητα των όγκων, τα κιονόκρανα και τα κεραμικά αρχιτεκτονικά εξαρτήματα. Μια χαραμάδα που φωτίζει το εσωτερικό των αστικών ανδριώτικων σπιτιών, μα πάνω από όλα τις ανθρώπινες ιστορίες που αυτά αφηγούνται.