Πώς το 0.5% του πλανήτη κατακλέβει όλους τους άλλους

Το παγκόσμιο χρηματοπιστωτικό σύστημα, που αυτή τη στιγμή βάζει χέρι στους φόρους των πολιτών και στις συνταξιοδοτικές τους αποταμιεύσεις, ξύνει τον πάτο του βαρελιού και ουσιαστικά ξεψυχά. Γιατί «πόσο ακόμη θα αντέξει η ακραία ανισότητα; Το πλουσιότερο 1% του κόσμου, που στην πραγματικότητα είναι το 0,5%, αυξάνει το εισόδημά του κατά 281% και αυτό το επίπεδο συγκέντρωσης πλούτου κανένα σύστημα δεν μπορεί να το συντηρήσει. Αυτό συμβαίνει τώρα και γι' αυτό ζούμε σε μια ενδιαφέρουσα εποχή γιατί δεν ξέρουμε τι θα ακολουθήσει». Συγκρίνει αυτό το σύστημα, «που έχει φτάσει πια να παράγει βαρβαρότητα εξωθώντας στην εξαθλίωση μεγάλα τμήματα του πληθυσμού», με τα στρατιωτικά καθεστώτα που κατέρρευσαν, όχι από κάποια «ανώτερη μεγάλη δύναμη», αλλά επειδή «εξαντλήθηκαν φτάνοντας στα όριά τους». Οσο για το κίνημα που αναπτύσσεται;

«Το κίνημα εμπεριέχει τη δυνατότητα να αναπτύξουμε διαφορετική σχέση με αυτό το παγκόσμιο οικονομικό σύστημα. Εχει να κάνει με την κοινωνία και όχι με την κατάληψη της εξουσίας. Και ίσως είναι ένα πρώτο βήμα στις αλλαγές που πρόκειται να συμβούν στο μέλλον», λέει στην «Ε», συγκρίνοντάς το με το κίνημα των ανθρώπινων δικαιωμάτων στις ΗΠΑ, όπου αγώνες πολλών γενεών οδήγησαν στην κατοχύρωση θεσμικής ισότητας για τους μαύρους και όχι μόνο.

Τα παραπάνω λόγια δεν προέρχονται από οποιαδήποτε, αλλά από τη Σάσκια Σάσεν, καθηγήτρια κοινωνιολογίας στο Πανεπιστήμιο Κολούμπια της Νέας Υόρκης και συνεπικεφαλής της Επιτροπής για την Παγκόσμια Σκέψη, η οποία μας μίλησε για:

* Την έκταση του προβλήματος στις ΗΠΑ, όπου το 2009 το ένα στα 45 νοικοκυριά, σχεδόν τέσσερα εκατομμύρια οικογένειες, έχασαν το σπίτι τους, ενώ άμεσα απειλούνται με έξωση επιπλέον 10 εκατομμύρια νοικοκυριά: «Μιλάμε για περισσότερους από 45 εκατομμύρια ανθρώπους που κινδυνεύουν να μείνουν άστεγοι, τεράστια νούμερα που πίσω τους κρύβουν πραγματικές ανθρώπινες ζωές, ολόκληρες γειτονιές έρημες και πόλεις-φαντάσματα. Επιπλέον 50 εκατομμύρια φτωχών βασίζονται σε επισιτιστική βοήθεια για να τραφούν. Αυτό είναι ένα συστημικό πρόβλημα. Πόσο χειρότερο μπορεί να γίνει;».

* Το παγκόσμιο χρηματοπιστωτικό σύστημα παραγωγής ανισότητας, που πριν από μερικά χρόνια έφτασε να κατέχει ως πλασματικό διαθέσιμο -επειδή δεν πρόκειται για πραγματικά χρήματα αλλά για την ιδέα της αξίας τους- 630 τρισ. δολάρια τη στιγμή που το παγκόσμιο ΑΕΠ, δηλαδή το εισόδημα όλων των χωρών του κόσμου, δεν ξεπερνούσε τα 54 τρισ. δολάρια.

Ακόμη και οι τραπεζίτες ξέρουν ότι αυτό το ποσό είναι ελαφρώς μεγάλο. Κι άρχισαν να ανησυχούν επειδή δεν έχει υλικό αντίκρισμα και έτσι ήθελαν να έχουν πραγματικά περιουσιακά στοιχεία και άρχισαν τις επενδύσεις σε ακίνητα και γη.

Με αποτέλεσμα το 2006, με τη μέθοδο των υποθηκών, έβαλαν στο χέρι τα σπίτια τού 30% των αμερικάνικων νοικοκυριών που δεν είχαν δικό τους σπίτι. Η κρίση είναι μια εσωτερική συνθήκη στο χρηματοοικονομικό σύστημα. Τώρα αρχίζουν να χρησιμοποιούν τα χρήματα των φορολογουμένων και αυτό είναι το τελευταίο που απέμεινε, είναι σαν να ξύνουν τον πάτο του βαρελιού. Για μένα και για σένα για τις χώρες μας αυτά είναι ο πλούτος του λαού. Και επιτέθηκαν και σε αυτόν».

**Τι θα ακολουθήσει;

**«Αυτό είναι το ερώτημα. Ούτε οι ίδιοι γνωρίζουν. Γι' αυτό είναι μια ενδιαφέρουσα εποχή. Για την Ελλάδα, για παράδειγμα, συμφωνούν για μια έκπτωση 50% του χρέους, κάτι που δεν ήθελαν να κάνουν πριν από λίγους μήνες. Το ΔΝΤ δίνει χρήματα στην ελληνική κυβέρνηση και όχι στις τράπεζες. Τα ξένα κεφάλαια έρχονται και αγοράζουν ομόλογα, μέρος του ελληνικού χρέους από τις τράπεζες για να μπορούν να διαμαρτυρηθούν αργότερα ότι δεν συμφωνούν με τη συμφωνία έκπτωσης του χρέους.

Κάτι τέτοιο συνέβη στα τέλη του 1980 στη Λατινική Αμερική -Περού και Εκουαδόρ, για παράδειγμα- και αφού υφάρπαξαν και τους φόρους, οδήγησαν σε μεγάλη κρίση. Εδώ βρίσκονται και οι ευθύνες της κυβέρνησης γιατί αυτά τα χρήματα προορίζονταν για τον κόσμο και τα εξάντλησαν.

Εδώ είναι το έγκλημα. Τα δοκίμασαν όλα, περικοπές στους μισθούς, στις συντάξεις, στα σχολεία, στην ιατρική περίθαλψη. Οδήγησαν τον κόσμο σε μεγάλη φτώχεια. Και μετά τι; Αυτό είναι το σκοτεινό χρηματοπιστωτικό σύστημα, ένα άτυπο οικονομικό σύστημα που μόνο έτσι περιγράφεται ως η "άγρια δύση"».

**Πώς βλέπετε το ρόλο του κινήματος «Καταλάβατε τη Γουόλ Στριτ»;

**«Τόσα εκατομμύρια άνθρωποι στις ΗΠΑ έχουν χάσει τα σπίτια τους, ενώ άλλοι τόσοι είναι φτωχοί και πεινάνε. Και αυτοί οι άνθρωποι είναι αόρατοι, γιατί πρόκειται για μια αχανή χώρα. Αυτό που μέχρι στιγμής έχει καταφέρει το κίνημα είναι να ρίξει φως σε αυτήν την τραγική κατάσταση που βιώνει η μεσαία τάξη. Η συνεισφορά του είναι ότι καταδεικνύει πως κάτι πάει στραβά με το σύστημα.

Και όταν βλέπεις αυτό το φαινόμενο να πολλαπλασιάζεται και να γίνεται παντού, παίρνει τις διαστάσεις ενός παγκόσμιου διδάγματος. Ολα αυτά τα κινήματα δημιουργούν αφηγήσεις που αμφισβητούν τις κυρίαρχες παραδοχές για το άτρωτο σύστημα και τις επανακωδικοποιούν. Και αυτό δεν γίνεται από ακαδημαϊκούς ή ιδεολογικούς παράγοντες, όπως είναι "τα μεγάλα κεφάλια", δεν το κάνουν οι ειδήμονες αλλά οι απλοί άνθρωποι και αυτό είναι πολύ σημαντικό.

Αυτό που συνήθως συμβαίνει στις ΗΠΑ είναι ότι για λίγο καιρό το υποστηρίζουν και μετά δεν ξέρουν τι να κάνουν με αυτό. Σκέφτονται ότι πρέπει να τελειώνει, ότι ήταν αρκετό. Ωστόσο, αυτοί που συμμετέχουν ψάχνονται για το επόμενο βήμα. Είναι ενδιαφέρον. Πού θα οδηγήσει, δεν γνωρίζω. Το βλέπω σαν ένα πρώτο βήμα για κάτι άλλο, όπως όταν ξεκίνησε το κίνημα ανθρωπίνων δικαιωμάτων πριν από πάρα πολλά χρόνια και χρειάστηκε μια προσπάθεια γενεών για να κατορθώσει κάτι».