Βραβείο Θεμελιώδους Φυσικής: Ένα νέο βραβείο που δίνει περισσότερα χρήματα από το Νόμπελ

Αν ένας φυσικός τιμηθεί με το βραβείο Νόμπελ, εκτός από φήμη, θα γίνει πλουσιότερος κατά περίπου 1,2 εκατ. δολάρια (8 εκατ. σουηδικές κορώνες), αν βέβαια δεν έχει την ατυχία, ως συνήθως, να το μοιραστεί με έναν ή δύο άλλους ερευνητές. Αν όμως βραβευθεί με το νέο «Βραβείο Θεμελιώδους Φυσικής», το οποίο θεσμοθετήθηκε και μόλις ανακοινώθηκε από τον Ρώσο πάμπλουτο επιχειρηματία Γιούρι Μίλνερ, τότε θα πάρει 3 εκατ. ευρώ.

Κανένα άλλο βραβείο Φυσικής στον κόσμο -στην πραγματικότητα κανένα άλλο βραβείο γενικότερα- δεν μοιράζει τόσα χρήματα. Τα άλλα ιδιωτικά επιστημονικά βραβεία (π.χ. Kavli και Shaw) δίνουν ένα εκατομμύριο δολάρια το καθένα, ενώ το πιο πλουσιοπάροχο μέχρι σήμερα ήταν το βραβείο του Ιδρύματος Τέμπλετον αξίας 1,7 εκατ. δολαρίων, το οποίο βραβεύει διανοητές που αναδεικνύουν την πνευματική διάσταση της ζωής.

Ήδη, σύμφωνα με το «Science», το «Nature» και τους «Τάιμς της Νέας Υόρκης», απονεμήθηκε το πρώτο βραβείο σε εννέα φυσικούς, οι περισσότεροι ιδιαίτερα γνωστοί διεθνώς, που πήραν από 3 εκατ. ευρώ (συνολικά μοιράστηκαν 27 εκατ. ευρώ). Πρόκειται για τους: Νίμα Αρκανί- Χαμέντ (Πρίνστον), Άλαν Γκουθ (ΜΙΤ), Αλεξέι Κιτάεφ (Caltech), Μαξίμ Κόνστεβιτς (Ινστιτούτο Προωθημένων Επιστημονικών Μελετών Γαλλίας), Αντρέι Λίντε (Στάνφορντ), Χουάν Μαλδασένα (Πρίνστον), Νέιθαν Σάιμπεργκ (Πρίνστον), Ασόκε Σεν (Ινστιτούτο Ερευνών Χάρις- Τσάντρα Ινδίας) και Έντουαρντ Γουίτεν (Πρίνστον).

Ο 50χρονος Γιούρι Μίλνερ, που δημιούργησε την περιουσία του κυρίως κατά την τελευταία τριετία επενδύοντας σε εταιρίες του διαδικτύου και των μέσων κοινωνικής δικτύωσης (Twitter, Facebook, Spotify, Groupon) κ.α., εκτιμάται ότι διαχειρίζεται επενδυτικά κεφάλαια 12 δισεκατομμυρίων δολαρίων, ενώ η προσωπική περιουσία του είναι γύρω στο 1 δισ. δολάρια.

Όπως είπε, δημιούργησε το νέο βραβείο, επειδή αγαπά πολύ τη θεωρητική φυσική, την οποία σπούδασε στο πανεπιστήμιο της Μόσχας, αλλά τα παράτησε το 1989. Μάλιστα, ο ίδιος, επέλεξε τους πρώτους εννέα φυσικούς που βραβεύτηκαν και πήραν τα 3 εκατ. δολ. έκαστος. «Πρόθεσή μου είναι να περάσω το μήνυμα ότι η επιστήμη είναι εξίσου σημαντική με την αξιολόγηση των μετοχών στη Γουόλ Στριτ», δήλωσε ο Μίλνερ και εξέφρασε την ελπίδα ότι το νέο βραβείο θα επιτρέψει στο ευρύ κοινό να καταλάβει καλύτερα τη σημασία της θεωρητικής φυσικής.

Αντίθετα με το Νόμπελ, το νέο βραβείο μπορεί να δοθεί και σε θεωρητικούς φυσικούς, των οποίων οι ιδέες δεν έχουν ακόμα επιβεβαιωθεί από τις παρατηρήσεις και τα εμπειρικά δεδομένα. Στόχος, είναι να ενθαρρυνθεί η πρωτοποριακή θεωρητική έρευνα, γι’ αυτό, άλλωστε, βραβεύτηκαν έξι θεωρητικοί της «θεωρίας των χορδών», που ακόμα, παρά τη δημοτικότητά της, δεν είναι παρά μια υποθετική θεωρία για τη δομή του σύμπαντος.

Η ξαφνική ανακοίνωση του νέου βραβείου και του ποσού που το συνοδεύει, προκάλεσε σοκ (μάλλον ευχάριστο!) στους νικητές. «Ήταν απόλυτη έκπληξη» δήλωσε ο Έντουαρντ Γουίτεν, φυσικός του Ινστιτούτου Προωθημένων Μελετών του πανεπιστημίου Πρίνστον (εκεί που κάποτε εργαζόταν ο Αϊνστάιν), από το οποίο προέρχονται και άλλοι τρεις από τους βραβευθέντες.

Ο κοσμολόγος του πανεπιστημίου Στάνφορντ Αντρέι Λίντε, όταν ρωτήθηκε τι θα τα κάνει τόσα χρήματα, απάντησε: «Αυτό είναι ένα πρόβλημα πολύ πιο πολύπλοκο από τα προβλήματα φυσικής που προσπαθώ να λύσω!». Ο καθηγητής φυσικής του ΜΙΤ Άλαν Γκουθ, που προώθησε τη θεωρία του «κοσμικού πληθωρισμού» κατά το αρχικό στάδιο δημιουργίας του σύμπαντος, είπε ότι έμεινε έκθαμβος όταν είδε τον τραπεζικό λογαριασμό του, ο οποίος είχε υπόλοιπο μόλις 200 δολαρίων, να «γράφει» ξαφνικά 3.000.200 δολάρια.

Οι μελλοντικοί νικητές θα επιλεγούν από την ομάδα των πρώτων εννέα βραβευθέντων και, κάθε χρόνο, οι έως τότε νικητές θα επιλέγουν τους επόμενους. Επιπλέον, θα απονέμονται και τρία «τζούνιορ» βραβεία (με την ονομασία «Νέοι Ορίζοντες»), αξίας 100.000 δολαρίων το καθένα, αποκλειστικά για νεαρούς, πολλά υποσχόμενους φυσικούς.

Τα επόμενα βραβεία θα απονεμηθούν στο πρώτο τρίμηνο του 2013. Μάλιστα, οι κανονισμοί δεν αποκλείουν κάποιον φυσικό να κερδίσει ξανά το βραβείο (και άλλα 3 εκατ. δολάρια) στο μέλλον!