Γιατί οι Έλληνες είναι μονίμως ουραγοί στην αποταμίευση - Σημαντική μελέτη της Eurobank

Για κατάρρευση της αποταμίευσης στη χώρα μας την περίοδο από το 2002 και μετά, με έμφαση στην ιδιωτική αποταμίευση, δηλαδή των νοικοκυριών και των επιχειρήσεων, κάνει λόγο η Eurobank σε ειδική μελέτη με θέμα «Η αποταμίευση στην Ελλάδα – Γιατί δεν αποταμιεύουμε», στην οποία μάλιστα διαπιστώνεται επιδείνωση του ποσοστού αποταμίευσης την 5ετία 2018-2022. 

Η κατάρρευση του ποσοστού αποταμίευσης του ιδιωτικού τομέα που παρατηρείται στην Ελλάδα, δεν συναντάται στις άλλες χώρες. Για το σύνολο της Ευρωζώνης, το αντίστοιχο ποσοστό αυξήθηκε από 21,5% του ΑΕΠ την περίοδο 2002-2006 σε 25,1% την περίοδο 2018-2022. Για την Ισπανία, το ποσοστό αυξήθηκε από 17,7% την πρώτη περίοδο σε 24,9% τη δεύτερη, για την Ιταλία αυξήθηκε από 20,1% σε 22,8%, και για την Πορτογαλία από 16,6% σε 17,7%.

Είναι χαρακτηριστικό ότι:

• Τα νοικοκυριά με δύο ενήλικες και παιδιά εμφανίζουν αρνητική αποταμίευση (κατά -2.159 ευρώ), ενώ η μέση ετήσια αποταμίευση για το σύνολο του πληθυσμού ανέρχεται στα 1.076 ευρώ.

• Η μέση ετήσια αποταμίευση των συνταξιούχων ανέρχεται σε 2.248 ευρώ, των μισθωτών σε 542 ευρώ και των αυτοαπασχολούμενων σε 63 ευρώ.

• Το 40% της συνολικής αποταμίευσης προέρχεται από το 1% των νοικοκυριών με τα υψηλότερα εισοδήματα.

• Οι αυτοαπασχολούμενοι έχουν το μικρότερο και σχεδόν μηδενικό ποσοστό αποταμίευσης σε σχέση με το διαθέσιμο εισόδημά τους, ενώ οι συνταξιούχοι είναι η κατηγορία με το μεγαλύτερο ποσοστό αποταμίευσης.

• Τα ποσοστά αποταμίευσης διαφέρουν σημαντικά ανά κλίμακα εισοδήματος και είναι αρνητικά για τέσσερα στα δέκα νοικοκυριά του δείγματος.

• Οι δαπάνες για υγεία και εκπαίδευση σχετίζονται αρνητικά με την αποταμίευση.

Οι αιτίες για το χαμηλό επίπεδο αποταμίευσης την τελευταία 20ετία δεν είναι μόνο η μείωση του διαθέσιμου εισοδήματος. Οπως διαπιστώνεται στη μελέτη, συνδέεται και με δομικά χαρακτηριστικά της ελληνικής οικονομίας όπως οι γονικές παροχές, που είναι πολύ πιο διαδεδομένες στην Ελλάδα σε σχέση με τις άλλες χώρες και έχουν σοβαρές συνέπειες στην αποταμίευση, καθώς οι νεότερες γενιές δεν έχουν κίνητρο στην αποταμίευση.

Η μελέτη παρουσιάστηκε σε ειδική εκδήλωση που πραγματοποίησε η Eurobank, στο πλαίσιο της οποίας ο διοικητής της Τράπεζας της Ελλάδος, Γιάννης Στουρνάρας, απέδωσε τη χαμηλή αποταμίευση:

• Στο υψηλό ποσοστό της παραοικονομίας και της φοροδιαφυγής, που ευνοεί «την κατανάλωση και όχι την αποταμίευση».

• Στο ασφαλιστικό σύστημα, που, με εξαίρεση την πρόσφατη προσπάθεια δημιουργίας ενός κεφαλαιοποιητικού πυλώνα, του ΤΕΚΑ, επί πολλά χρόνια παρέμενε αμιγώς διανεμητικό και με υψηλό ποσοστό αναπλήρωσης, γεγονός που αποθάρρυνε την ιδιωτική αποταμίευση.

• Στα χαμηλά επιτόκια καταθέσεων προθεσμίας σε σχέση με την υπόλοιπη Ευρώπη, που και αυτά αποθαρρύνουν την ιδιωτική αποταμίευση.

• Στην έλλειψη κουλτούρας ή και κινήτρων ιδιωτικής ασφάλισης των περιουσιακών στοιχείων των ιδιωτών έναντι φυσικών καταστροφών, με αποτέλεσμα η Ελλάδα να παρουσιάζει το υψηλότερο αντίστοιχο ασφαλιστικό κενό στην Ευρωζώνη.

Κηρύσσοντας την έναρξη της εκδήλωσης, ο διευθύνων σύμβουλος της Eurobank Φωκίων Καραβίας επεσήμανε την ανάγκη «να αυξηθεί το επίπεδο της αποταμίευσης, ώστε οι επενδύσεις να χρηματοδοτούνται και από εγχώριους πόρους, που προσφέρουν αφενός ανθεκτικότητα απέναντι σε πιθανές εξωγενείς διαταραχές και αφετέρου επανεπένδυση των αποδόσεων στην Ελλάδα και διατήρηση ενός ενάρετου επενδυτικού κύκλου».

Ο πρόεδρος της Eurobank Γιώργος Π. Ζανιάς υπογράμμισε ότι «η χώρα μας σήμερα βρίσκεται στην τελευταία θέση σε όρους εθνικής αποταμίευσης, όχι μόνο της Ευρωζώνης, αλλά και όλων των ανεπτυγμένων χωρών».