Η εφαρμογή των νέων διατάξεων του ΚΠολΔ θα ξεκινήσει με το νέο δικαστικό έτος (16 Σεπτεμβρίου 2025) και θα ισχύει για όσες αγωγές κ.λπ. θα κατατεθούν κατά το νέο δικαστικό έτος, ενώ οι εκκρεμείς υποθέσεις θα εκδικαστούν με τον ισχύοντα ΚΠολΔ.
Ειδικότερα, οι νέες διατάξεις του Κώδικα Πολιτικής Δικονομίας, όπως ανάλυσε ο κ. Μπούγας, υλοποιούν μια σειρά στοχευμένων παρεμβάσεων, οι οποίες αναμένεται να λειτουργήσουν ως θεσμικό εργαλείο για τη μείωση του χρόνου έκδοσης οριστικής και τελεσίδικης απόφασης.
Η νομοθετική αυτή πρωτοβουλία εντάσσεται στον οδικό χάρτη που είχε εξαγγείλει το υπουργείο Δικαιοσύνης κατά την ψήφιση του Δικαστικού Χάρτη, με σκοπό τη μεγιστοποίηση των ωφελειών εφαρμογής του και τη συμπληρωματική λειτουργία του με άλλα νομοσχέδια του υπουργείου Δικαιοσύνης, όπως η μεταφορά δικαστηριακής ύλης στους δικηγόρους με το Ν. 5095/2024.
Συγκεκριμένα, ο στόχος είναι η Ελλάδα, από 1.492 ημέρες για την έκδοση τελεσίδικης απόφασης που απαιτείται σήμερα, να επιτύχει τον μέσο όρο των χωρών του Συμβουλίου της Ευρώπης, δηλαδή το ένα έτος (περίπου 350 ημέρες) για την έκδοση οριστικής απόφασης και τα δύο έτη (περίπου 650 ημέρες) για την έκδοση τελεσίδικης απόφασης.
Για το λόγο αυτό, η αναμόρφωση του Κώδικα Πολιτικής Δικονομίας αφορά όλη τα διαδικαστικά στάδια, από την κατάθεση του εισαγωγικού δικογράφου στον πρώτο βαθμό έως και την έκδοση τελεσίδικης (κι εν συνεχεία) αμετάκλητης απόφασης.
Ενδεικτικά αναφέρθηκε ως παράδειγμα, ότι με τα σημερινά δεδομένα, στο Πρωτοδικείο Αθηνών, μια η υπόθεση συζητείται μετά την πάροδο 3 ετών από την κατάθεση της αγωγής και η απόφαση εκδίδεται μετά από μήνες. Συνολικά, κατά μέσο όρο, στο Πρωτοδικείο Αθηνών απαιτούνται 3 έως 4 χρόνια για την έκδοση οριστικής απόφασης, «γεγονός που δεν συνάδει με την αξίωση των πολιτών για γρήγορη και αποτελεσματική Δικαιοσύνη», τόνισε ο κ. Φλωρίδης.
Όμως, με την εφαρμογή του νέου ΚΠολΔ η έκδοση οριστικών αποφάσεων θα γίνεται μέσα:
-Σε 6 μήνες οι αποφάσεις τακτικής διαδικασίας,
-Σε 4 μήνες οι αποφάσεις εκουσίας διαδικασίας και
-Σε ένα μήνα οι αποφάσεις ασφαλιστικών μέτρων.
Προδικασία
Μία από τις καινοτόμες προτάσεις του νέου ΚΠολΔ είναι η θέσπιση αποκλειστικών και δεσμευτικών προθεσμιών τόσο για τους διαδίκους και των δυο πλευρών, όσο και για τους δικαστές που χρεώνονται τις υποθέσεις
Με τις νέες διατάξεις επιχειρείται επίσης η αξιοποίηση του χρόνου της «προδικασίας», ο οποίος σήμερα παρέρχεται άπρακτος, χωρίς ουσιαστικές ενέργειες. Η ρύθμιση έχει ως στόχο τον περιορισμό και την ορθή αξιοποίηση του χρόνου της προδικασίας, είναι αυτή του νέου άρθρου 237 ΚΠολΔ.
Στο άρθρο 237 ΚΠολΔ θεσπίζεται για πρώτη φορά ο προέλεγχος της αγωγής από τον δικαστή, ο οποίος, εφόσον διαπιστώσει τυχόν ελλείψεις ή ελαττώματα στον φάκελο της υπόθεσης, εκδίδει διάταξη με την οποία κρίνει την αγωγή απαράδεκτη ή αόριστη και τάσσει στον διάδικο συγκεκριμένη προθεσμία, προκειμένου να τη διορθώσει ή να τη συμπληρώσει, εάν αυτό είναι δυνατό. Σε περίπτωση που αυτή η προθεσμία παρέλθει άπρακτη, τότε η διάταξη επικυρώνεται, η δίκη περατώνεται και η υπόθεση διαγράφεται από το πινάκιο. Αποτέλεσμα αυτής της διαδικασίας είναι η κατάργηση τυχόν επαναληπτικής συζήτησης, δεδομένου ότι κάθε παράλειψη ή ελάττωμα της αγωγής μπορεί να έχει συμπληρωθεί ή διορθωθεί από τον διάδικο πριν από τη συζήτηση, χάρη στην αναφερθείσα διάταξη που θα εκδίδει ο δικαστής.
Με άλλα λόγια με τις νέες διατάξεις μειώνεται δραστικά η προδικασία (άρθρο 237 ΚΠολΔ), δηλαδή ο χρόνος που μεσολαβεί από την κατάθεση της αγωγής μέχρι τη συζήτησή της στο ακροατήριο, αλλά και ο χρόνος από την ημέρα της συζήτησης μέχρι την έκδοση της δικαστικής απόφασης για την οποία μέχρι τώρα οι διάδικοι και οι δικηγόροι περιμένουν για χρόνια στο ακουστικό τους.
Δηλαδή, αξιοποιείται στο έπακρον το χρονικό διάστημα πριν την συζήτηση της κάθε υπόθεσης στο ακροατήριο, με εξονυχιστικό προέλεγχο που θα γίνεται από δικαστή, έτσι ώστε οι υποθέσεις να οδηγούνται ώριμες στο ακροατήριο.
Με τα ισχύοντα δεδομένα για την εκδίκαση μιας αστικής υπόθεσης ο αρχικός φάκελος κλείνει έπειτα από περίπου 130 ημέρες και στη συνέχεια μπορεί να περάσουν από 2,5 έως 3 χρόνια χωρίς να γίνει η παραμικρή δικαστική ενέργεια και φυσικά χωρίς η υπόθεση να φτάσει στο ακροατήριο.Πού θα κατατίθενται οι εφέσεις
Μια ακόμη καινοτομία που επιφέρει ο νέος ΚΠολΔ είναι ότι «σπάει» το εδώ και δεκαετίες κατεστημένο της Δικονομίας όπου οι εφέσεις επί αποφάσεων που έχουν εκδοθεί κατατίθενται στο δικαστήριο που εξέδωσε την απόφαση.
Με άλλα λόγια, με το ισχύον δικονομικό πλαίσιο, όταν το Πρωτοδικείο εκδίδει μια απόφαση και ο διάδικος που χάνει την υπόθεση ασκεί έφεση και η έφεση αυτή κατατίθενται στο Πρωτοδικείο που εξέδωσε την εφεσιβαλλόμενη απόφαση.
Στην συνέχεια, μετά από κάποιους μήνες, η έφεση υπηρεσιακά μαζί με όλη τη δικογραφία που έχει σχηματιστεί διαβιβάζεται στο Εφετείο. Εκεί η γραμματεία προσδιορίζει το Τμήμα που θα διαβιβαστεί η υπόθεση και μετά από κάποιους μήνες ο πρόεδρος του Τμήματος θα ορίσει την ημερομηνία συζήτησης της υπόθεσης στο ακροατήριο μετά από αρκετούς μήνες ή χρόνια.
Δηλαδή, πλέον της επιβάρυνσης των γραμματειών των δικαστηρίων, μεσολαβεί μεγάλο γραφειοκρατικό διάστημα μέχρι η υπόθεση (δικογραφία) διαβιβαστεί από το Πρωτοδικείο στο Εφετείο, ενώ ο προσδιορισμός συζήτησης της έφεσης γίνεται μετά από κάποια χρόνια.
Τώρα με τη νέα διάταξη γίνεται το αυτονόητο. Η κατάθεση των εφέσεων επί των πρωτόδικών αποφάσεων δεν θα κατατίθενται στο Πρωτοδικείο που εξέδωσε την απόφαση, αλλά θα κατατίθενται στο Εφετείο που θα δικάσει την έφεση, μηδενίζοντας έτσι του χρόνους εκδίκασης των υποθέσεων στα Εφετεία και μειώνοντας το ύψος από τις ντάνες των δικογραφιών που σχηματίζονται στις γραμματείες των δικαστηρίων.Διαθήκες
Σύμφωνα με άλλη τροποποίηση του ΚΠολΔ, οι διαθήκες και η κήρυξη διαθήκης ως κυρίας (καθώς και της έκδοσης των σχετικών πιστοποιητικών, που σήμερα καθυστερούν υπερβολικά λόγω της δικαστικής διαδικασίας), θα γίνεται πλέον από τους συμβολαιογράφους μέσα σε διάστημα μιας εβδομάδας δηλαδή, από 1 έως 7 ημέρες, ενώ σήμερα απαιτούνται τουλάχιστον 300 ημέρες, ενώ η σφράγιση και η αποσφράγιση μεταφέρονται ως αρμοδιότητες από τους συμβολαιογράφους στους δικαστικούς επιμελητές, ως πλέον αρμοδίους.Ψηφιακή δικογραφία
Βασική καινοτομία των διατάξεων του νέου ΚΠολΔ είναι η δημιουργία ηλεκτρονικής πλατφόρμας προκειμένου να λειτουργήσει ο μηχανισμός της ψηφιακής δικογραφίας. Η πλατφόρμα αυτή «στήνεται» ήδη σε συνεργασία του υπουργείου Δικαιοσύνης με το υπουργείο Ψηφιακής Διακυβέρνησης.
Η εφαρμογή της ψηφιακής δικογραφίας θα ξεκινήσει μέσα στο 2025 και πρώτα θα συνδεθεί με τα Κτηματολογικά Γραφεία.
Η ψηφιακή δικογραφία, καταργεί παντελώς το χαρτί, καθώς οι δικηγόροι από τα γραφεία τους πλέον θα καταθέτουν ηλεκτρονικά τις αγωγές και τα άλλα ένδεκα μέσα, ενώ θα μπορούν να παρακολουθούν την ποριά της κάθε υπόθεσης τους αρχικά από την κατάθεση της αγωγής στο Πρωτοδικείο, μεταγενέστερα στο Εφετείο, μέχρι την έκδοση τελεσίδικης απόφασης από τον Άρειο Πάγο.
Έτσι, οι δικηγόροι αντί να τρέχουν στις γραμματείες στων δικαστηρίων και να καταθέτουν πληρεξούσια, συμβόλαια και κάθε ίδιους αναγκαία έγγραφα, τώρα από το γραφείο τους, θα πραγματοποιούν ηλεκτρονικά στο φάκελο της ψηφιακής δικογραφίας τις καταθέσεις των δικογράφων τους, τις αγωγές, τις προτάσεις τους και τα λοιπά ένδικα μέσα.
Οι δικηγόροι χρησιμοποιώντας τους κωδικούς πρόσβασης που θα έχουν λάβει, θα μπορούν ανά πάσα στιγμή να έχουν πρόσβαση στα έγγραφα της δικογραφίας και να διεκπεραιώνουν διαδικαστικές ενεργειών μέσω διαδικτύου.
Στον φάκελο της ψηφιακής δικογραφίας θα παραμένουν μόνιμα αποθηκευμένες όλες οι δικαστικές αποφάσεις, όλα τα αποδεικτικά έγγραφα, όλες οι καταθέσεις μαρτύρων και κάθε άλλο στοιχείο που αφορά την υπόθεση.
Η πλατφόρμα θα διευκολύνει παράλληλα την ηλεκτρονική πληρωμή των δικαστικών παραβόλων που απαιτούνται για την κατάθεση δικογράφων, ενώ θα παρέχει την δυνατότητα έκδοσης αντιγράφων από το Βιβλίο Αδικημάτων και Συμβάντων της Ελληνικής Αστυνομίας μέσω ηλεκτρονικής αίτησης.Νόμος Κατσέλη
Η ψηφιακή δικογραφία θα συμβάλει καθοριστικά στο να αποφορτίσουν οι χιλιάδες υποθέσεις που εκκρεμούν για το νόμο Κατσέλη (νόμος 3869/2010) για τα υπερχρεωμένα νοικοκυριά με κόκκινα δάνεια που έχουν περάσει στους servicers (άλλως funds).
Η ηγεσία του υπουργείου Δικαιοσύνης εκτιμά ότι με την λειτουργία της ψηφιακής δικογραφίας οι πλέον των 32.000 εκκρεμών υποθέσεων στα Πρωτοδικεία για την εφαρμογή του νόμου Κατσέλη, θα έχουν εκκαθαριστεί και θα έχουν εκδοθεί αποφάσεις μέσα στην επόμενη τριετία.Μεταφορά δικαστηριακής ύλης
Στο πλαίσιο αποσυμφόρησης των δικαστών και των δικαστηρίων, η ηγεσία του υπουργείου Δικαιοσύνης προχωράει και πάλι σε νέα μεταφορά δικαστηριακής ύλης στου δικηγόρους και συμβολαιογράφους.
Στους δικηγόρους θα μεταφερθεί και πάλι νέα δικαστηριακή ύλη και ειδικότερα θα μεταφερθεί η έκδοση των διαταγών πληρωμής. Η διαταγή πληρωμής δεν είναι δικαστική απόφαση, αλλά «πράξη» του δικαστή και εκδίδεται χωρίς να μεσολαβήσει κάποια διαδικασία στο ακροατήριο. Η διαταγή πληρωμής αφορά απαιτήσεις χρηματικές ή απαιτήσεις από χρεόγραφα π.χ. επιταγές, συναλλαγματικές, γραμμάτια εις διαταγή, κ.λπ.
Στους συμβολαιογράφους περνάνε οι δημοσιεύσεις των διαθηκών. Σήμερα για την δημοσίευση διαθήκης στην Αθήνα απαιτείται τουλάχιστον ένα με ενάμιση έτος, ενώ για την έκδοση πιστοποιητικού μη δημοσίευσης διαθήκης απαιτούνται το λιγότερο πέντε μήνες.
Να σημειωθεί ότι λόγω των μεγάλων καθυστερήσεων στην δημοσίευση των διαθηκών, αφενός διακυβεύονται τεράστια περιουσιακά στοιχεία με πολύ μεγάλο οικονομικό αντικείμενο, αφετέρου παραμένουν έωλα και δεν εισέρχονται στο δημόσιο κορβανά εκατοντάδες εκατομμύρια ευρώ από φόρους κληρονομιάς, κ.λπ.Μείωση του χρόνου της προδικασίας
Μία από τις καινοτόμες προτάσεις του νέου ΚΠολΔ είναι η θέσπιση αποκλειστικών και δεσμευτικών προθεσμιών τόσο για τους διαδίκους και των δυο πλευρών, όσο και για τους δικαστές που χρεώνονται τις υποθέσεις.
Με τις νέες διατάξεις μειώνεται δραστικά η προδικασία (άρθρο 237 ΚΠολΔ), δηλαδή ο χρόνος που μεσολαβεί από την κατάθεση της αγωγής μέχρι τη συζήτησή της στο ακροατήριο, αλλά και ο χρόνος από την ημέρα της συζήτησης μέχρι την έκδοση της δικαστικής απόφασης για την οποία μέχρι τώρα οι διάδικοι και οι δικηγόροι περιμένουν για χρόνια στο ακουστικό τους…
Με άλλα λόγια αξιοποιείται στο έπακρον το χρονικό διάστημα πριν την συζήτηση της κάθε υπόθεσης στο ακροατήριο, με εξονυχιστικό προέλεγχο που θα γίνεται από δικαστή, έτσι ώστε οι υποθέσεις να οδηγούνται ώριμες στο ακροατήριο.
Με τα ισχύοντα δεδομένα για την εκδίκαση μιας αστικής υπόθεσης ο αρχικός φάκελος κλείνει έπειτα από περίπου 130 ημέρες και στη συνέχεια μπορεί να περάσουν από 2,5 έως 3 χρόνια χωρίς να γίνει η παραμικρή δικαστική ενέργεια και φυσικά χωρίς η υπόθεση να φτάσει στο ακροατήριο.
Κώδικας Δικηγόρων
Όπως αναφέρθηκε από το υφυπουργό Δικαιοσύνης, στο πλαίσιο των νομοθετικών πρωτοβουλιών για το επόμενο διάστημα περιλαμβάνονται και βασικές αλλαγές στον Κώδικα Δικηγόρων. Για το λόγο αυτό έχουν κληθεί στο υπουργείο Δικαιοσύνης ο πρόεδρος της Ολομέλειας των προέδρων των Δικηγορικών Συλλόγων Δημήτρης Βερβεσός και ο πρόεδρος της Ένωσης Δικαστών και Εισαγγελέων Χριστόφορος Σεβαστίδης.
