Το δημοσίευμα του Reuters, σύμφωνα με το οποίο ο Ντόναλντ Τραμπ αποδεσμεύει τη συμφωνία για την παροχή πυρηνικής τεχνογνωσίας στη Σαουδική Αραβία και ένα τεράστιο εξοπλιστικό πακέτο, χωρίς να θέτει ως προϋπόθεση την εξομάλυνση των σχέσεων της Σαουδικής Αραβίας με το Ισραήλ και την ένταξή της στις Συμφωνίες Αβραάμ, έπεσε σαν βόμβα στο Τελ Αβίβ.
Ήρθε, μάλιστα, να προστεθεί σε άλλα ανησυχητικά μηνύματα των τελευταίων ημερών, που δείχνουν ότι οι σχέσεις Τραμπ – Μπέντζαμιν Νετανιάχου είναι στο ναδίρ τους, καθώς ο Αμερικανός πρόεδρος είναι σφόδρα ενοχλημένος με την απροθυμία του Ισραηλινού πρωθυπουργού να συμβάλει σε μια ειρηνευτική συμφωνία στη Γάζα και επιχειρεί να χρησιμοποιήσει τις ΗΠΑ προκειμένου να επιτύχει τον εγκλωβισμό τους για την υλοποίηση των σχεδίων τους για μια επιθετική ενέργεια εναντίον των πυρηνικών εγκαταστάσεων του Ιράν.
Ο Αμερικανός πρόεδρος, λίγο μετά την πυραυλική επίθεση των Χούθι στο αεροδρόμιο Μπεν Γκουριόν του Τελ Αβίβ, που είχε ως συνέπεια την έναρξη ισραηλινών και αμερικανικών βομβιστικών επιθέσεων στην Υεμένη, ανακοίνωσε ξαφνικά ότι υπάρχει συμφωνία με τους Χούθι. Σύμφωνα με πληροφορίες, το Ισραήλ δεν είχε ενημερωθεί για το ότι οι συνομιλίες που διεξήγαν οι Αμερικανοί με τους Χούθι, μέσω μεσολάβησης του Ομάν, είχαν φτάσει σε αυτό το επίπεδο.
Η είδηση σήμανε συναγερμό, καθώς τα ισραηλινά μαχητικά μπορούν να επιχειρούν με ασφάλεια στην Υεμένη μόνο με τη στήριξη των αμερικανικών δυνάμεων στην περιοχή. Οι Χούθι πάντως ανακοίνωσαν ότι η συμφωνία δεν τους εμποδίζει να συνεχίσουν να στοχοποιούν πλοία ισραηλινών συμφερόντων που διέρχονται από την Ερυθρά Θάλασσα.
Αντιφατικά είναι και τα μηνύματα του Τραμπ σε σχέση με το Ιράν, τα οποία υπονομεύουν τους ισραηλινούς σχεδιασμούς για πλήγμα στις πυρηνικές εγκαταστάσεις της Τεχεράνης ώστε να αποτραπεί η ανάπτυξη πυρηνικών όπλων.
Παρά τις αρχικές «πολεμικές» δηλώσεις του, ανακοίνωσε ότι διεξάγονται συνομιλίες με το Ιράν για το πυρηνικό του πρόγραμμα, ενώ ο αντιπρόεδρος Τζέι Ντι Βανς αποκάλυψε ότι οι συνομιλίες αυτές είναι σε καλό δρόμο.
Οι δύο αυτές κινήσεις αφήνουν εκτεθειμένο το Ισραήλ, το οποίο έχει επιλέξει τη στρατηγική της δυναμικής αποτροπής τόσο απέναντι στο Ιράν όσο και απέναντι στους Χούθι.
Παράλληλα, πληροφορίες από επίσημες πηγές αναφέρουν ότι ο Τραμπ εξετάζει την αποχώρηση των αμερικανικών δυνάμεων από τη Συρία και εκφράζει πρόθεση για συνεργασία με την Τουρκία στα ανοικτά μέτωπα της περιοχής, γεγονός που προκαλεί σοβαρή ανησυχία στο Τελ Αβίβ.
Όσον αφορά τη Γάζα, ο ισραηλινός σχεδιασμός για νέα στρατιωτική επιχείρηση με στόχο την κατάληψη εδαφών στη Λωρίδα της Γάζας, βάσει των αρχικών εξαγγελιών Τραμπ για «αξιοποίηση» του παλαιστινιακού θύλακα, φαίνεται να μένει μετέωρος, καθώς ο Αμερικανός πρόεδρος δεν έχει επαναφέρει τη σχετική πρόταση.
Πλέον, όλα εξαρτώνται από τη στάση που θα κρατήσει ο Τραμπ στην πρώτη ουσιαστική επίσκεψή του στο εξωτερικό (πλην της παρουσίας του στην κηδεία του Πάπα Φραγκίσκου στη Ρώμη), στις χώρες του Κόλπου, με επίκεντρο τη Σαουδική Αραβία.
Η επίσημη πολιτική για τα πυρηνικά που ανατρέπεται
Αυτή ήταν μέχρι πρόσφατα η επίσημη πολιτική των ΗΠΑ, η οποία φαίνεται πλέον να ανατρέπεται από τον Αμερικανό πρόεδρο, ο οποίος διατηρεί στενές σχέσεις με τη Σαουδική Αραβία και φαίνεται να δελεάζεται από την ευκαιρία προσέλκυσης σαουδαραβικών επενδύσεων στις ΗΠΑ.
Η Σαουδική Αραβία είχε απορρίψει αυτές τις πιέσεις και ειδικά μετά τον πόλεμο της Γάζας έθετε ως όρο για την αποκατάσταση των σχέσεων με το Ισραήλ τον τερματισμό του πολέμου και την ίδρυση παλαιστινιακού κράτους. Εφόσον επιβεβαιωθούν οι πληροφορίες για τις προθέσεις του Τραμπ, αυτό θα αποτελεί μια σημαντική υποχώρηση των ΗΠΑ έναντι της Σαουδικής Αραβίας.
Πέραν της αμυντικής στρατηγικής συμφωνίας ΗΠΑ – Σαουδικής Αραβίας, στην Ουάσινγκτον υπάρχουν σοβαρές ανησυχίες και προβληματισμοί για τη μεταφορά πυρηνικής τεχνογνωσίας στο Ριάντ, καθώς και από την αμερικανική νομοθεσία τίθενται αυστηροί όροι σχετικά με τη δέσμευση για μη διάδοση της πυρηνικής τεχνολογίας. Μια τέτοια εξέλιξη θα οδηγούσε σε έναν πυρηνικό ανταγωνισμό στη Μέση Ανατολή και θα δημιουργούσε μια σοβαρή άμεση απειλή για τις δεσμεύσεις των ΗΠΑ ως προς την ασφάλεια του Ισραήλ. Ο αντίλογος, βεβαίως, είναι ότι εάν δεν είναι οι ΗΠΑ, η Σαουδική Αραβία εφόσον το επιδιώξει, θα μπορούσε να εξασφαλίσει πρόσβαση στην πυρηνική τεχνολογία από άλλες χώρες, όπως η Κίνα…
Ο Αμερικανός υπουργός Ενέργειας Κρις Ράιτ, κατά την επίσκεψή του στο Ριάντ δήλωσε ότι ΗΠΑ και Σαουδική Αραβία βρίσκονται σε μια «πορεία» για μια συμφωνία πυρηνικής ενέργειας για ειρηνικούς σκοπούς, με τον εκπρόσωπο του Συμβουλίου Εθνικής Ασφάλειας να δηλώνει πως ό,τι υπάρχει προς ανακοίνωση θα ανακοινωθεί από τον Αμερικανό πρόεδρο στο Ριάντ.
Όπως ανάφερε το Reuters, ένα σημείο τριβής είναι το άρθρο 123 του νόμου περί ατομικής ενέργειας των ΗΠΑ, το οποίο επιτρέπει τη συνεργασία με άλλες χώρες για την ανάπτυξη μη στρατιωτικών πυρηνικών δυνατοτήτων, αλλά καθορίζει κριτήρια μη διάδοσης, συμπεριλαμβανομένου του περιορισμού του εμπλουτισμού ουρανίου.
Ο υπουργός Ενέργειας της Σαουδικής Αραβίας Αμπντουλαζίχ μπιν Σαλμάν δήλωσε ότι το βασίλειο θα επιδιώξει να εμπλουτίσει ουράνιο και να πουλήσει το προϊόν.
Ο ηγέτης της αντιπολίτευσης στο Ισραήλ, Γιαΐρ Λαπίντ, δήλωσε ότι «προειδοποιεί εδώ και χρόνια για μια συμφωνία της Σαουδικής Αραβίας που περιλαμβάνει εμπλουτισμό ουρανίου. Είναι αδιανόητο ότι ο Νετανιάχου σιωπά ενώ σχεδιάζεται μια συμφωνία που θα προκαλέσει μια κούρσα πυρηνικών εξοπλισμών στη Μέση Ανατολή και θα μπορούσε να οδηγήσει τις πυρηνικές δυνατότητες να πέσουν σε λάθος χέρια».
Αν και το Ριάντ δεν είναι πρόθυμο να υπογράψει συμφωνία με αυτούς τους όρους (που εμποδίζουν τον εμπλουτισμό ουρανίου να οδηγήσει σε στρατιωτική χρήση της πυρηνικής ενέργειας), ο Αμερικανός υπουργός Αμυνας Πιτ Χέγκσεθ επέμενε ότι η τήρηση του άρθρου 123 είναι προϋπόθεση για οποιαδήποτε συμφωνία. Υπέδειξε όμως ότι υπάρχουν τρόποι να ξεπεραστούν τα εμπόδια, όπως για παράδειγμα η δημιουργία ενός «μαύρου κουτιού» όπου μόνο Αμερικανοί θα έχουν πρόσβαση σε εγκαταστάσεις εμπλουτισμού ουρανίου στη Σαουδική Αραβία.
Η πυρηνική ενέργεια για μη στρατιωτικούς σκοπούς θα έδινε τη δυνατότητα στη Σαουδική Αραβία για απεξάρτηση από τα ορυκτά καύσιμα και αύξηση των ποσοτήτων πετρελαίου που διαθέτει στην παγκόσμια αγορά.
Βεβαίως, η ανησυχία είναι ότι ο de facto ηγέτης της Σαουδικής Αραβίας, πρίγκιπας Μοχάμεντ μπιν Σαλμάν, έχει δηλώσει ότι η Σαουδική Αραβία θα επιδιώξει να αποκτήσει πυρηνικά όπλα εφόσον το Ιράν προχωρήσει στο πυρηνικό του πρόγραμμα.Τα πετροδόλαρα
Το δέλεαρ των «πετροδολαρίων» είναι μεγάλο για τον πρόεδρο Τραμπ, που στην επίσκεψή του στο Ριάντ θα υπογράψει σειρά μεγάλων συμφωνιών -μεταξύ αυτών και η πώληση αμυντικού υλικού στη Σαουδική Αραβία αξίας 100 δισ. δολαρίων-, ενώ θα εξεταστεί, όπως ο ίδιος έχει δηλώσει, και ένα πακέτο επενδύσεων στις ΗΠΑ ύψους 1 τρισ. δολαρίων τα επόμενα χρόνια.
Υπάρχουν όμως και οικογενειακές «μπίζνες» με τους Σαουδάραβες, καθώς το Ριάντ έχει επενδύσει 2 δισ. δολάρια στην εταιρεία του Τζάρεντ Κούσνερ, γαμπρού και πρώην συμβούλου του Αμερικανού προέδρου, ενώ υπάρχει σχέδιο για ανέγερση δύο Trump Tower στην Τζέντα και στο Ριάντ.
