Η Space X, η διαστημική εταιρεία του Ελον Μασκ, ζήτησε και έλαβε άδεια από την αρμόδια αμερικανική υπηρεσία για να πραγματοποιεί δεκάδες εκτοξεύσεις πυραύλων σε προστατευμένες πολιτιστικά και περιβαλλοντικά θαλάσσιες περιοχές του νησιωτικού συμπλέγματος της Χαβάης εγείροντας εύλογες ανησυχίες για τις πιθανές αρνητικές επιπτώσεις στις τοπικές κοινότητες και κυρίως στο πλούσιο αλλά ευαίσθητο οικοσύστημα της περιοχής.
Το βορειοδυτικό χαβανέζικο νησί Μοκουμανάμανα θεωρείται από τους ιθαγενείς αγιασμένο έδαφος. Διασχίζεται από τον Τροπικό του Καρκίνου και βρίσκεται στα βάθη του Ειρηνικού Ωκεανού, περίπου 400 μίλια από τη Χονολουλού. Οι απότομοι, βραχώδεις γκρεμοί του οδηγούν σε νερά με βαθύ μπλε χρώμα, όπου ζουν φώκιες μοναχοί και κοράλλια. Αν και κανείς δεν κατοίκησε μόνιμα στο νησί, έχει τη μεγαλύτερη πυκνότητα αρχαίων χαβανέζικων θρησκευτικών τόπων στον κόσμο.
«Βρίσκεται στα όρια ανάμεσα στο po (σκοτάδι) και το au (φως)» λέει ο Γουίλιαμ Άιλα, πρώην επικεφαλής του υπουργείου φυσικών πόρων της Χαβάης. Σύμφωνα με την παράδοση, όταν ένας Χαβανέζος πεθαίνει, η ψυχή του ταξιδεύει στον βορειοδυτικό χαβανέζικο αρχιπέλαγος και εκεί συναντά τους προγόνους του. Αν ήταν καλός άνθρωπος, περνά στο po και ενώνεται με αυτούς.
Η Ομοσπονδιακή Υπηρεσία Πολιτικής Αεροπορίας των ΗΠΑ (FAA) έδωσε άδεια στον Έλον Μασκ να πραγματοποιεί εκτοξεύσεις πυραύλων της SpaceX στην εν λόγω περιοχή θέτοντας σε κίνδυνο όχι μόνο το ιερό νησί Μοκουμανάμανα αλλά και την θαλάσσια περιοχή γύρω από το νησί Παπαχαναουμοκουακέα που είναι μία από τις πιο βιολογικά ποικιλόμορφες περιοχές στον κόσμο, φιλοξενώντας 7.000 είδη πτηνών, χελώνων, θαλάσσιων θηλαστικών, ψαριών και κοραλλιών πολλά από τα οποία είναι κρισίμως απειλούμενα. Είναι επίσης η μεγαλύτερη προστατευόμενη περιοχή στον πλανήτη, καλύπτοντας σχεδόν 1,5 εκατ. τετραγωνικά χλμ.
Κατά τις τελευταίες ημέρες της θητείας του, ο πρόεδρος Τζο Μπάιντεν ανακήρυξε την περιοχή σε θαλάσσιο καταφύγιο, δίνοντάς της επιπλέον νομικές προστασίες.
Η απόφαση και οι κίνδυνοι
Η πρόταση της SpaceX, με τίτλο «Starship Super Heavy Project» εγκρίθηκε αρχικά το 2023 με άδεια για πέντε εκτοξεύσεις στην επίμαχη περιοχή ετησίως του γιγάντιου πυραύλου Super Heavy ο οποίος ανάμεσα στα άλλα θα μεταφέρει στο Διάστημα το σκάφος Starship με το οποίο ο Μασκ θέλει να στείλει ανθρώπους στον Άρη αλλά και να πραγματοποιεί υποτροχιακές πτήσεις μεταφοράς επιβατών εντός της Γης.
Το 2024 η SpaceX ζήτησε άδεια για 25 εκτοξεύσεις τον χρόνο και η FAA έκανε πρόσφατα δεκτό το αίτημα της εταιρείας. Οι περισσότερες από τις εκτοξεύσεις του Starship μέχρι σήμερα έχουν καταλήξει σε εκρήξεις που σκορπούν μεταλλικά θραύσματα και συντρίμμια σε τεράστιες αποστάσεις.
Μαζί με την αύξηση των εκτοξεύσεων, η εταιρεία πρότεινε να επεκταθεί κατά 75 φορές η περιοχή πτώσης των συντριμμιών, συμπεριλαμβάνοντας έτσι το σύνολο των χαβανέζικων νησιών, το Μοκουμανάμανα και ολόκληρο το βορειοδυτικό χαβανέζικο αρχιπέλαγος περιοχές που βρίσκονται εντός του θαλάσσιου εθνικού μνημείου Παπαχαναουμοκουακέα, το οποίο αποτελεί Μνημείο Παγκόσμιας Κληρονομιάς της UNESCO.
Όπως αναφέρει σε ρεπορτάζ του ο Guardian πλήθος κυβερνητικών εγγράφων καθώς και δηλώσεις επιστημόνων, περιβαλλοντολόγων, μηχανικών, νομικών και κατοίκων της Χαβάης αναδεικνύουν σοβαρές ανησυχίες ότι οι συχνές εκτοξεύσεις της SpaceX και η προσέγγιση «δοκιμάζουμε συνεχώς, αποτυγχάνουμε, διορθώνουμε» του Μασκ θα έχουν καταστροφικές συνέπειες για την άγρια ζωή και τα ιερά χαβανέζικα ύδατα.
Πολλοί πιστεύουν ότι η μελέτη περιβαλλοντικών επιπτώσεων από την FAA δεν είναι αρκετά αυστηρή και ότι η μέχρι πρόσφατα στενή σχέση της SpaceX με την κυβέρνηση των ΗΠΑ έδωσε στον Μασκ πολύ μεγάλη ελευθερία κινήσεων.
Σύμφωνα με την FAA υπάρχουν τρεις πιθανά σενάρια όταν ένας πύραυλος όπως αυτοί της SpaceX εκρήγνυται και πέφτει στη θάλασσα:
1. Ο πύραυλος συντρίβεται στην επιφάνεια του νερού, διαλύεται και προκαλεί εκρηκτικό φαινόμενο.
2. Ήπια προσθαλάσσωση, ανατροπή και βύθιση. Ο πύραυλος προσθαλασσώνεται με σχετική ομαλότητα, αλλά ανατρέπεται και βυθίζεται.
3. Διάσπαση κατά την είσοδο στην ατμόσφαιρα. Ο πύραυλος διαλύεται στον αέρα και τα συντρίμμια διασκορπίζονται στον ωκεανό.
Πριν εγκριθούν οι 25 ετήσιες εκτοξεύσεις της SpaceX, ομοσπονδιακές υπηρεσίες προστασίας της άγριας ζωής εξέδωσαν γνωμοδοτήσεις για τις πιθανές επιπτώσεις αυτών των σεναρίων. Η Εθνική Υπηρεσία Θαλάσσιας Αλιείας των ΗΠΑ δήλωσε ότι δεκάδες είδη θα επηρεαστούν, μεταξύ των οποίων: Φάλαινες, θαλάσσιες χελώνες, φώκιες, ψάρια, καρχαρίες, κοράλλια καθώς και άλλες μορφές θαλάσσιας ζωής
Οι αρνητικές επιπτώσεις μπορεί να προέρχονται ηχητικά κύματα (sonic booms), πτώση συντριμμιών, διαρροές καυσίμων και πετρελαίου. Παρόλα αυτά η FAA σε πόρισμα της αναφέρει ότι δεν διαβλέπει «σοβαρές επιπτώσεις» στη περιοχή από τις εκτοξεύσεις των πυραύλων. Μένει τώρα να δούμε αν η μεταβολή των σχέσεων Λευκού Οίκου και Ελον Μασκ ανατρέψει τα δεδομένα και οι εκτοξεύσεις στην θαλάσσια περιοχή της Χαβάης δεν αυξηθούν τελικά ή αν η απόφαση της FAA δεν αλλάξει και θα πρέπει να αναμένουμε τις πιθανές αρνητικές τους επιπτώσεις.
