Έφυγε από τη ζωή ο μεγάλος δεξιοτέχνης του κλαρίνου Πετρολούκας Χαλκιάς

Ο βιρτουόζος του κλαρίνου Πετρολούκας Χαλκιάς, έφυγε από τη ζωή σε ηλικία 91 ετών.

Την είδηση έκαναν γνωστή συνάδελφοί του μέσω των social media μεταξύ των οποίων και ο Μάνος Αχαλινωτόπουλος ο οποίος έγραψε στο Facebook: «Kαλό ταξίδι γέροντά μου!

Στο καλό ψυχούλα μου».

«Όλη η Ήπειρος και όλη η Ελλάδα μας σήμερα πενθεί», έγραψε στο Facebook o Γιάννης Καψάλης.

Ποιος ήταν ο Πετρολούκας Χαλκιάς

Το όνομά του έχει γραφτεί με χρυσά γράμματα στην ιστορία της ελληνικής μουσικής παράδοσης. Ο Πετρολούκας Χαλκιάς, ο κορυφαίος δεξιοτέχνης του ηπειρώτικου κλαρίνου, δεν υπήρξε απλώς ένας μουσικός, αλλά ένας ολόκληρος θεσμός. Ένας άνθρωπος που αφιέρωσε τη ζωή του στη διάσωση, διατήρηση και διάδοση του ηπειρώτικου ήχου, μετατρέποντάς τον σε παγκόσμιο πολιτιστικό πρεσβευτή της Ελλάδας.

Τα πρώτα χρόνια στο Δελβινάκι

Γεννημένος το 1934 στο Δελβινάκι Πωγωνίου, μέσα στη μουσική παράδοση της Ηπείρου, ο Πετρολούκας μεγάλωσε σε ένα περιβάλλον όπου οι ήχοι του κλαρίνου, του λαούτου και των μοιρολογιών συνόδευαν την καθημερινότητα. Ο πατέρας του, Περικλής Χαλκιάς, ήταν επίσης μουσικός, και παρότι αρχικά δίσταζε να αφήσει το παιδί του να ακολουθήσει το ίδιο μονοπάτι, σύντομα αναγνώρισε το ταλέντο του.

Στα 11 του χρόνια ο Πετρολούκας ξεκίνησε να μαθαίνει κλαρίνο με δάσκαλο τον Φίλιππα Ρούντα, έναν από τους σημαντικότερους κλαρινετίστες της εποχής. Το χάρισμά του ήταν εμφανές από νωρίς. Γρήγορα έγινε γνωστός σε όλη την Ήπειρο για την καθαρότητα του ήχου του, τη δεξιοτεχνία, αλλά κυρίως για την ψυχή που έδινε σε κάθε του ερμηνεία.

Η μετανάστευση και οι εμφανίσεις στις ΗΠΑ

Τη δεκαετία του 1960, ακολουθώντας το μεταναστευτικό ρεύμα χιλιάδων Ελλήνων, ο Πετρολούκας Χαλκιάς βρέθηκε στις Ηνωμένες Πολιτείες. Εκεί έζησε για δύο δεκαετίες, χωρίς ποτέ να αποκοπεί από την ελληνική μουσική παράδοση. Αντίθετα, η παραμονή του στις ΗΠΑ τον ανέδειξε σε πρεσβευτή της ηπειρώτικης μουσικής στην ομογένεια, σε φεστιβάλ παραδοσιακής μουσικής και σε πανεπιστήμια.

Η παρουσία του στις ΗΠΑ υπήρξε ιδιαίτερα σημαντική για τη διάδοση της ελληνικής δημοτικής μουσικής στην Αμερική, αλλά και για τη δημιουργία ενός νέου ακροατηρίου που γνώρισε και αγάπησε τον πλούτο του ηπειρώτικου ήχου μέσα από τις ερμηνείες του Χαλκιά. Δεν είναι τυχαίο ότι ο ίδιος είχε την ευκαιρία να παίξει ακόμη και στον Λευκό Οίκο, σε μια στιγμή συμβολικής αναγνώρισης της ελληνικής μουσικής κληρονομιάς.

Η επιστροφή στην Ελλάδα και η καταξίωση

Το 1979 επέστρεψε οριστικά στην Ελλάδα, φέρνοντας μαζί του την εμπειρία και τη γνώση που αποκόμισε στο εξωτερικό. Σύντομα οι ηχογραφήσεις του κέρδισαν κοινό και κριτικούς. Με δίσκους όπως το «Μοιρολόγια και γυρίσματα» και το «Δρόμοι της ψυχής», ο Πετρολούκας Χαλκιάς έφερε την ηπειρώτικη μουσική στο επίκεντρο της ελληνικής δισκογραφίας, την εποχή που η παραδοσιακή μουσική διεκδικούσε ξανά τη θέση που της άξιζε στη δημόσια σφαίρα.

Η μουσική του χαρακτηρίζεται από τον σεβασμό στο ύφος και τη λιτότητα της ηπειρώτικης παράδοσης, συνδυασμένα με μια μοναδική εκφραστικότητα που απογείωνε κάθε μοιρολόγι, κάθε σκάρο, κάθε πανηγυριώτικο σκοπό. Το παίξιμό του δεν ήταν μόνο τεχνικά άρτιο, αλλά βαθιά βιωματικό, βγαλμένο μέσα από τον ίδιο τον τόπο και τους ανθρώπους του.

Ο δάσκαλος των νεότερων γενεών

Εκτός από δεξιοτέχνης, ο Πετρολούκας Χαλκιάς υπήρξε και μεγάλος δάσκαλος. Δίδαξε δεκάδες νεότερους μουσικούς, μεταφέροντας όχι μόνο την τεχνική, αλλά και τη φιλοσοφία της ηπειρώτικης μουσικής, που βασίζεται στη λιτότητα, τη συγκίνηση και το βίωμα. Ανάμεσα στους μαθητές του ξεχωρίζουν σημερινοί κλαρινετίστες, λαουτιέρηδες και τραγουδιστές που συνεχίζουν την παράδοση με σεβασμό και αυθεντικότητα.

Ο ίδιος θεωρούσε πάντα πως το κλαρίνο είναι «φωνή της ψυχής». «Δεν παίζεις κλαρίνο, μιλάς με το κλαρίνο», έλεγε χαρακτηριστικά, θέλοντας να δείξει ότι το όργανο δεν είναι απλώς ένα τεχνικό μέσο, αλλά προέκταση του εσωτερικού κόσμου του μουσικού.

Ο Πετρολούκας Χαλκιάς παρέμεινε μέχρι τα βαθιά του γεράματα ενεργός, δίνοντας συναυλίες σε Ελλάδα και εξωτερικό, συμμετέχοντας σε φεστιβάλ παραδοσιακής μουσικής και ηχογραφώντας. Οι τιμητικές διακρίσεις υπήρξαν πολλές, αλλά εκείνος παρέμενε πάντα σεμνός, πιστός στην καταγωγή και στην τέχνη του.

Δεν υπήρξε μόνο μεγάλος καλλιτέχνης, αλλά και ζωντανός φορέας μνήμης, ιστορίας και πολιτισμού. Η παρακαταθήκη του παραμένει τεράστια: εκατοντάδες ηχογραφήσεις, αναρίθμητες ζωντανές εμφανίσεις, εκατοντάδες μαθητές και πάνω απ’ όλα, η ίδια η συνέχιση του ηπειρώτικου ήχου.

Σε μια εποχή όπου οι παραδόσεις συχνά χάνονται μέσα στο θόρυβο της εποχής, η μορφή του Πετρολούκα Χαλκιά θα στέκει πάντα ως φάρος αυθεντικότητας. Η Ήπειρος, η Ελλάδα και η παγκόσμια μουσική σκηνή οφείλουν πολλά στον άνθρωπο που έκανε το κλαρίνο να μιλάει την πιο βαθιά ανθρώπινη γλώσσα: αυτή της ψυχής.