Το πολύνεκρο μακελειό στο κτίριο της Σχολής Τεχνών του Πανεπιστημίου του Καρόλου στο κέντρο της Πράγας έχει μουδιάσει την Τσεχία. Ήρθε όμως σαν κεραυνός εν αιθρία;
Αυτό διερωτάται άρθρο του βρετανικού Guardian, σημειώνοντας ότι η τσεχική πρωτεύουσα δεν είναι γνωστή για τα βίαια εγκλήματα και η ασφάλεια θεωρείται δεδομένη σε μεγαλύτερο βαθμό από τις περισσότερες ευρωπαϊκές πρωτεύουσες.
Η αντίδραση του δημάρχου της Πράγας, Μπόχουσλαβ Σβόμποντα, τα γραφεία του οποίου στο Δημαρχείο της Πράγας βρίσκονται σε μικρή απόσταση από τον τόπο του εγκλήματος, προκάλεσε την σύγχυση πολλών πολιτών καθώς προσπαθούσαν να χωνέψουν τη φρίκη που έλαβε χώρα.
«Πάντα πιστεύαμε ότι αυτό ήταν κάτι που δεν μας απασχολούσε», δήλωσε στον εθνικό δημόσιο ραδιοτηλεοπτικό φορέα Ceske Televize. «Τώρα αποδεικνύεται ότι δυστυχώς αλλάζει και ο κόσμος μας και το πρόβλημα του μοναχικού πιστολέρο αναδύεται και εδώ».
Ωστόσο, όπως σημειώνει ο Guardian, το περιστατικό δεν είναι τόσο μεμονωμένη περίπτωση όσο παρουσιάζεται. Η αστυνομία έκανε γνωστό ότι ο ένοπλος κατείχε νόμιμα πολλά πυροβόλα όπλα, γεγονός που μπορεί να εξηγηθεί από το γεγονός ότι η Τσεχική Δημοκρατία έχει από τους πιο ανεκτικούς νόμους περί οπλοκατοχής στην ΕΕ, εξηγεί.
Το «δικαίωμα απόκτησης, διατήρησης και οπλοφορίας» αναγνωρίζεται στην τσεχική νομοθεσία περί πυροβόλων όπλων, ενώ μια συνταγματική τροποποίηση που έγινε στον χάρτη των θεμελιωδών δικαιωμάτων μόλις το 2021 κατοχυρώνεται νομικά «το δικαίωμα υπεράσπισης της ζωής του ατόμου ή της ζωής άλλου ατόμου με ένα όπλο».
Η τροπολογία εγκρίθηκε μετά από αίτημα που υπογράφηκε από 102.000 πολίτες, σε αντίθεση με την πρόταση της Ευρωπαϊκής Επιτροπής για περιορισμό της κατοχής πυροβόλων όπλων στην ΕΕ.
Η διαφορετική αυτή πορεία αντανακλά μια μακρά ιστορία ιδιοκτησίας όπλων στις τσεχικές περιοχές, που χρονολογείται από την εξέγερση των Χουσιτών κατά της Καθολικής εκκλησίας το 1419, αναφέρει το δημοσίευμα. Αν και ελεγχόταν αυστηρά κατά τη ναζιστική κατοχή 1939-45 και από το κομμουνιστικό καθεστώς που κυβέρνησε την Τσεχοσλοβακία κατά τη διάρκεια του Ψυχρού Πολέμου , η ευρεία κατοχή όπλων επέστρεψε μετά τη Βελούδινη Επανάσταση του 1989 που προανήγγειλε το τέλος του κομμουνισμού.
Μέχρι το 2020 υπήρχαν πάνω από 307.000 νόμιμοι κάτοχοι όπλων, σε μια χώρα περίπου 10,6 εκατ. κατοίκων, η συντριπτική πλειονότητα των οποίων αναφέρουν ότι ανησυχούν για την ασφάλεια και την προστασία λόγω της κατοχής όπλων.
Η οπλοκατοχή συμβαδίζει επίσης με την παράδοση της κατασκευής όπλων στην Τσεχία.
Οι επιθέσεις που έχουν γίνει στην Τσεχία
Η επίθεση ήταν η χειρότερη στην Τσεχία από το 1993, όταν η χώρα έγινε ανεξάρτητο κράτος.
Οι πολύνεκρες επιθέσεις με πυροβόλα όπλα δεν είναι κάτι συνηθισμένο στην Τσεχία, όμως έχουν σημειωθεί κάποιες την τελευταία δεκαετία.
Τον Φεβρουάριο του 2015, ένας 63χρονος άνδρας χρησιμοποίησε δύο όπλα για να αφήσει οκτώ ανθρώπους νεκρούς σε ένα εστιατόριο στην πόλη Ουχέρσκι Μπροντ προτού αυτοκτονήσει. Όπως και με τον πυροβολισμό στην Πράγα, ο ένοπλος κατείχε νόμιμα και τα δύο πυροβόλα όπλα.
Επίσης, το 2019 ένας άνδρας σκότωσε επτά ανθρώπους στην αίθουσα αναμονής ενός νοσοκομείου, στην Οστράβα. Ο δράστης αυτοκτόνησε περίπου τρεις ώρες μετά την επίθεση.
«Υπήρχε μόνο αίμα»: Μάρτυρες περιγράφουν την επίθεση
Μάρτυρες από το σημείο της επίθεσης, όπου τουλάχιστον 15 άνθρωποι σκοτώθηκαν και 25 τραυματίστηκαν χθες, έκαναν λόγο για σκηνές πανικού μέσα και έξω από το Πανεπιστήμιο του Καρόλου, που με την σειρά τους προκάλεσαν χάος και φόβο σε μια περιοχή γεμάτη από ντόπιους και τουρίστες.
Οι πυροβολισμοί ξεκίνησαν λίγο αφότου ο Jakob Weizman, δημοσιογράφος και μεταπτυχιακός φοιτητής στο πανεπιστήμιο, έφτασε στο ίδρυμα για να δώσει εξετάσεις αλβανικής γλώσσας. Ήταν μόνο αυτός και ο καθηγητής στο δωμάτιο, όπως είπε. «Κατά τη διάρκεια της εξέτασης άκουσα πυροβολισμούς και ουρλιαχτά», ανέφερε σημειώνοντας πως «πάγωσαν» και οι δύο, μη ξέροντας τι να κάνουν. «Τελικά η αστυνομία άρχισε να εμφανίζεται και ακούστηκαν περισσότεροι πυροβολισμοί και ουρλιαχτά».
Κλείδωσε την πόρτα της τάξης και έβαλε ένα εμπόδιο, σπρώχνοντας μανιωδώς τραπέζια, καρέκλες και οτιδήποτε άλλο έβρισκε στην πόρτα.
«Νομίζω ότι ο δράστης πήγε από το εσωτερικό της σχολής προς τα έξω στο μπαλκόνι όπου πυροβολούσε ανθρώπους από έξω», δήλωσε ο 25χρονος στον Guardian. «Υπήρχαν άνθρωποι που προσπαθούσαν να ξεφύγουν πάνω από το περβάζι», πρόσθεσε αναφερόμενος στην πιο χαρακτηριστική φωτογραφία της επίθεσης με τους φοιτητές να προσπαθούν να ξεφύγουν από τον δράστη.
Φοιτητές κρύβονται σε περβάζι του κτηρίου του πανεπιστημίου, κατά το επεισόδιο με πυροβολισμούς στην Πράγα, 21 Δεκεμβρίου 2023. Φωτ. Χ/ @BNONews
Ο Weizman και ο καθηγητής του παρέμειναν στο δωμάτιο για περίπου μία ώρα, στέλνοντας μηνύματα στα αγαπημένα τους πρόσωπα και ζητώντας από τους ανθρώπους να ενημερώσουν την αστυνομία ότι είχαν παγιδευτεί στο δωμάτιο 309Α.
«Απλώς προσπαθούσα να πω τι συνέβαινε, τηλεφωνούσα στη μαμά μου, τηλεφωνούσα στην κοπέλα μου», είπε. «Στην περίπτωση που ήρθε το τέλος, προσπαθούσα να πω ό,τι μπορώ πριν – δεν ξέρω. Δεν είσαι ποτέ προετοιμασμένος για την κατάσταση».
Όπως ανέφερε επίσης σχετικά με την επίθεση, αφού άκουσε πολλούς πυροβολισμούς και ουρλιαχτά αρχικά, τα πράγματα φάνηκε να ηρεμούν για λίγο. «Και μετά υπήρξαν πολύ περισσότεροι πυροβολισμοί και ουρλιαχτά 30 λεπτά αργότερα».
Τελικά όταν τους έβγαλε η αστυνομία από την αίθουσα έβλεπε μόνο αίμα στο πανεπιστήμιο και άδειες πλατείες και δρόμους τριγύρω. «Καθώς βγαίναμε έξω, υπήρχε μόνο αίμα σε όλη τη σχολή», είπε αναφέροντας πως δεν νομίζει ότι θα μπορέσει να ξαναπάει στη σχολή του. «Δεν συνέβη ποτέ στα 15 χρόνια της ζωής μου στις ΗΠΑ. Αλλά συμβαίνει για πρώτη φορά στην Τσεχία».
«Μου φώναξαν να τρέξω»
Αντίστοιχη είναι η περιγραφή του 18χρονου Joe Hyland στο BBC. «Ακούσαμε δυνατούς πυροβολισμούς. Αλλά δεν το σκεφτήκαμε πολύ μέχρι που ακούσαμε ανθρώπους να ουρλιάζουν, ανθρώπους να τρέχουν, σειρήνες. Τότε σκεφτήκαμε ότι αυτό είναι σοβαρό». Ένας από τους φίλους του ήταν με πατερίτσες και έτσι δεν μπορούσαν να τρέξουν. Αντίθετα, η παρέα των φίλων, που ήταν στην Πράγα για διακοπές, έφυγε όσο πιο γρήγορα μπορούσε.
Ένας άλλος μάρτυρας, ο 43χρονος Ivo Havranek, όταν αρχικά άκουσε τους πυροβολσιμούς νόμιζε ότι ήταν τουρίστες που έκαναν φασαρία ή γίνονταν γυρίσματα κάποιας ταινίας. «Τότε ξαφνικά είδα μαθητές και καθηγητές να τρέχουν έξω από το κτίριο», είπε στο Reuters. «Πέρασα μέσα από το πλήθος χωρίς να συνειδητοποιήσω τι πραγματικά συμβαίνει. Δεν ήμουν έτοιμος να παραδεχτώ ότι κάτι τέτοιο θα μπορούσε να συμβεί στην Πράγα». Όπως αποκάλυψε, συνειδητοποίησε ότι ήταν κάτι σοβαρό μόνο όταν είδε την αστυνομία. «Μου φώναξαν να τρέξω».
Οι νεόνυμφοι Tom Leese και Rachael ήταν για μήνα του μέλιτος στην Πράγα και έπιναν ένα ποτό στο Μουσείο Σλίβοβιτς, κοντά στο σημείο όπου σημειώθηκε η επίθεση. Ένας αστυνομικός μπήκε μέσα και άρχισε να φωνάζει δυνατά, είπε ο Leese στο PA Media. Όταν ζήτησε μετάφραση, η αστυνομία του είπε ότι υπήρχε ένας ενεργός ένοπλος δράστης και να μείνει μέσα και κάτω. Το προσωπικό ήταν πολύ ήρεμο, έσβησε όλα τα φώτα πολύ γρήγορα και μας προέτρεψε να παραμείνουμε ήρεμοι. Το ζευγάρι έμεινε στο σημείο για πάνω από μία ώρα.
Από την πλευρά του, ο Petr Nedoma, διευθυντής της γκαλερί Rudolfinum σε μια αίθουσα συναυλιών απέναντι από την πλατεία Palach, είπε στην τσεχική τηλεόραση ότι είχε δει τον δράστη.
«Είδα ένα νεαρό άτομο στη γκαλερί που είχε ένα όπλο στο χέρι του, σαν αυτόματο όπλο, και πυροβολούσε προς τη γέφυρα Μάνες. Επανειλημμένα, με κάποιες διακοπές, μετά σήκωσε τα χέρια του και πέταξε το όπλο κάτω στον δρόμο, ήταν στη διάβαση πεζών», είπε.
Το προφίλ του δράστη
Η τσεχική αστυνομία ανακοίνωσε αργότερα ότι ο ένοπλος ήταν ο 24χρονος φοιτητής του Πανεπιστημίου του Καρόλου, Ντέιβιντ Κόζακ, ο οποίος είχε εμπνευστεί από παρόμοιες επιθέσεις με πυροβολισμούς στο εξωτερικό. Η σορός του βρέθηκε από την αστυνομία την Πέμπτη.
Σύμφωνα με την αστυνομια, δεν είχε προηγούμενο ποινικό μητρώο, αν και διέθετε «τεράστιο οπλοστάσιο» στο σπίτι του. Είχε αγοράσει όλα τα όπλα και τα πυρομαχικά με νόμιμο τρόπο.
Ανάμεσα στα θύματα είναι και ο πατέρας του ένοπλου.
Πριν από τους πυροβολισμούς στο πανεπιστήμιο, η αστυνομία είχε λάβει μια αναφορά ότι ο ύποπτος κατευθυνόταν στην Πράγα από μια κοντινή πόλη με σκοπό να αυτοκτονήσει.
Η αστυνομία εκκένωσε ένα διαφορετικό πανεπιστημιακό κτίριο όπου ο ένοπλος αναμενόταν να παρακολουθήσει μια διάλεξη, αλλά λίγο αργότερα κλήθηκαν στο κεντρικό κτίριο της σχολής που ήταν κοντά.
Η αστυνομία εξετάζει επίσης το ενδεχόμενο να έχει σκοτώσει ακόμα δύο άτομα πριν το μακελειό στην Πράγα. Συγκεκριμένα, διερευνάται εάν ο 24χρονος μπορεί να συνδέεται με δύο φόνους που έγιναν στο δάσος Klanovicky κοντά στην Πράγα την περασμένη Παρασκευή, όπου έχασαν την ζωή τους ένας 32χρονος πατέρας και η δύο μηνών κόρη του. Για την ώρα δεν έχει επιβεβαιωθεί εάν ο Κόζακ έχει πραγματικά κάποια σχέση με τις δολοφονίες.
