Η θέση του "Κοινοτικόν" για το Σχέδιο Διαχείρισης Απορριμμάτων του Δήμου Πατρέων

"Το τοπικό σχέδιο διαχείρισης απορριμμάτων του Δήμου Πατρέων, μετά από μεγάλο διάστημα αναμονής ήρθε επιτέλους στη δημόσια διαβούλευση. Ακολουθώντας βέβαια τη μόδα της εποχής, με συνοπτικές διαδικασίες εντός 10 ημερών, λες και ένα θέμα που απασχολεί την πόλη τόσα χρόνια, μπορεί να συζητηθεί σε τόσο μικρό διάστημα.

Το σχέδιο που κατατέθηκε, σαφώς κινείται προς τη σωστή κατεύθυνση, γι’ αυτό εξάλλου και το στηρίζουμε. Όπως και παλαιότερα είχαμε επισημάνει, το βάρος θα πρέπει να δοθεί στην πρόληψη, την επαναχρησιμοποίηση, την ανακύκλωση και την κομποστοποίηση. Υπάρχουν όμως αρκετά θολά σημεία τα οποία θα πρέπει να επισημανθούν και να τύχουν καλύτερης επεξεργασίας.

Καταρχάς το μοντέλο χρηματοδότησης είναι στον αέρα. Γενικά και αόριστα θα βρεθούν χρήματα, από το νέο ΕΣΠΑ (ΣΕΣ), από πράσινα ταμεία, διάφορα ευρωπαϊκά προγράμματα αλλά και την εμπορική διάθεση των ανακυκλώσιμων. Αν και το 50% του προϋπολογισμού των € 16.683.170 (πάνω από € 8.000.000) είναι εντός του 2016, ένα μέρος μόνο αυτών είναι ώριμο προς υλοποίηση. Επιπλέον, αυτό που διαφεύγει από τους συντάκτες του σχεδίου είναι το ότι η πιθανότητα εσόδων από τη διάθεση ανακυκλώσιμων, κλπ, αυτομάτως περιορίζει την χρηματοδότηση μέσω ΕΣΠΑ. Η χρηματοδότηση από το κράτος μόνο ως αστείο μπορεί να εκληφθεί, όταν οι περικοπές του τελευταίου διαστήματος έχουν κάνει αμφίβολη την κάλυψη ακόμα και των στοιχειωδών λειτουργιών του δήμου.

Παρόλο που το σχέδιο αναφέρεται σαφώς στις μεγάλες απαιτήσεις σε χώρους (πράσινα σημεία, κομποστοποίηση, κλπ) υπάρχουν μόνο γενικές αναφορές στους πιθανούς χώρους που θα μπορούσαν να χρησιμοποιηθούν (και χωρίς σαφές ιδιοκτησιακό καθεστώς αρκετοί από αυτούς), εκτός βέβαια από τους… συνήθεις υπόπτους, δηλαδή Ξερόλακκα και Φλόκα. Με το δεδομένο ότι η Ξερόλακκα έχει προ πολλού υπερβεί τη δυναμικότητά της ενώ τα έργα προστασίας και ουσιαστικής επέκτασής της (τοίχος αντιστήριξης) δεν έχουν ακόμα δρομολογηθεί, είναι εύλογο το ερώτημα πως και που θα χωροθετηθεί μονάδα κομποστοποίησης ανοικτού μάλιστα τύπου, με την όποια επιβάρυνση της περιοχής αυτό σημαίνει. Όσο για τον ΧΥΤΑ του Φλόκα, οι αντιδράσεις του δήμου Δυτ. Αχαΐας, δείχνουν ότι δεν έχει γίνει ουσιαστικός διάλογος για το θέμα.

Στα τεχνικά ζητήματα που θίγει ο νέος σχεδιασμός, υπάρχουν κι εκεί αρκετές «μαύρες τρύπες». Για το εγκλωβισμένο βιοαέριο στην Ξερόλακκα, γίνεται αναφορά σε συνεργασία με τη ΔΕΗ για χρησιμοποίησή του στην παραγωγή ηλεκτρικής ενέργειας. Πως θα γίνει αυτό, από τη στιγμή που ούτε συζήτηση έχει γίνει με τη ΔΕΗ, ούτε υπάρχει εκτίμηση των διαθέσιμων ποσοτήτων βιοαερίου; Χωρίς τεχνοοικονομική μελέτη όπου θα υπολογίζεται το πραγματικό κόστος και θα εκτιμάται ο χρόνος απόσβεσης, δεν υπάρχει περίπτωση υλοποίησης μιας υψηλού κόστους επένδυσης. Μήπως θα έπρεπε να εξεταστούν οικονομικότεροι και ταχύτεροι ως προς την υλοποίηση τρόποι αξιοποίησης του βιοαερίου, όπως ας πούμε η παραγωγή ζεστού νερού για τηλεθέρμανση, που θα μπορούσε να λειτουργήσει και ανταποδοτικά στους κατοίκους της γύρω περιοχής;

Ενώ το κύριο βάρος του νέου σχεδιασμού ρίχνεται στην κομποστοποίηση, δεν υπάρχει καμιά εκτίμηση των οργανικών που παράγουν οι μεγάλοι παραγωγοί (Νοσοκομεία, Πανεπιστήμιο, ΤΕΙ, Ξενοδοχεία, κλπ), πράγμα απαραίτητο και βασικό για την επιτυχία του όλου εγχειρήματος.

Τέλος, η προσέγγιση του ποσοστού ανάκτησης από μηχανική ανακύκλωση (70%) μας φαίνεται εξόχως φιλόδοξη. Εάν υπήρχε η δυνατότητα τόσο υψηλού ποσοστού ανάκτησης για τα απορριπτόμενα της ανακύκλωσης, επαναχρησιμοποίησης και κομποστοποίησης, τότε σαφώς η λύση μονάδας μηχανικής επεξεργασίας θα ήταν η ενδεικνυόμενη, για το σύνολο των απορριμμάτων. Όμως, επειδή είναι τέτοια η φύση των σύμμεικτων απορριμμάτων, που λόγω της ανάμειξης οι ποσότητες ανάκτησης ανακυκλώσιμων είναι πολύ μικρή, αλλά και κακής ποιότητας. Επίσης, για να είναι βιώσιμη μια τέτοια μονάδα, θα πρέπει να έχει ετήσια δυναμικότητα πολύ πάνω από τις 30.000 τόνους που ο σχεδιασμός προβλέπει. Μήπως αγνοήθηκε μια «μικρή» λεπτομέρεια, ότι δηλαδή αυτό το 70% θα γίνει τελικά στερεό καύσιμο (RDF & RSF) που θα χρησιμοποιηθεί σε τσιμεντάδικα και καμίνια, εκλύοντας τόνους τοξικών ουσιών στην ατμόσφαιρα;

Γενικά, ο νέος σχεδιασμός ενώ κινείται στη σωστή κατεύθυνση, χρειάζεται αρκετές διορθώσεις, αλλά και πρόβλεψη εναλλακτικού σχεδίου. Η χρηματοδότηση των δράσεων σε μεγάλο βαθμό είναι στον αέρα, ενώ και οι στόχοι που θέτει είναι εξωπραγματικοί, για το σύντομο χρονικό διάστημα που θα πρέπει να επιτευχθούν. Σε αυτό το τελευταίο βέβαια, υπάρχει το ελαφρυντικό του εγκλωβισμού στον Εθνικό Σχεδιασμό, ο οποίος δημοσιεύτηκε το καλοκαίρι και φιλοδοξεί να μετατρέψει σε μια πενταετία την Ελλάδα σε… Σουηδία!! Αυτή η δικαιολογία βέβαια θα χρησιμοποιούνταν από μια δημοτική αρχή που θα ήθελε να κρυφτεί πίσω από αυτή για να μην κάνει τίποτα, πράγμα που σε καμιά περίπτωση δεν πιστεύουμε για την παρούσα δημοτική αρχή της πόλης μας.

θεωρούμε λοιπόν, ότι άμεσα θα πρέπει να ξεκινήσουν οι δράσεις υλοποίησης του σχεδιασμού, καταρχήν με αυτές που έχουν μικρό κόστος υλοποίησης, αλλά μεγάλο αντίκρισμα εφαρμογής.

• Καταρχάς, δράσεις ενημέρωσης, ευαισθητοποίησης, κυρίως των μαθητών της πόλης μας. Με προγράμματα ανακύκλωσης, επαναχρησιμοποίησης και κομποστοποίησης, παρουσίαση και βράβευση όλων των δράσεων στο τέλος κάθε σχολικής χρονιάς, ενεργοποιώντας και την ΑΔΕΠ, που τα περασμένα χρόνια είχε «τρέξει» αντίστοιχα προγράμματα.
• Ουσιαστικός και σοβαρός διάλογος (όχι… 10 ημερών!!) με τους φορείς της πόλης, επιστημονικά και επαγγελματικά σωματεία, επιστήμονες με γνώση του θέματος, αλλά και ανθρώπους και ομάδες με εμπειρία πάνω στην εναλλακτική διαχείριση των αστικών απορριμμάτων.
• Να ξεκινήσουν άμεσα επαφές με τους μεγάλους παραγωγούς οργανικών στον δήμο, ώστε να οργανωθεί η διαλογή και ο διαχωρισμός των αποβλήτων στην πηγή.
• Να φτιαχτεί ένα μοντέλο επιβράβευσης μέσω μείωσης των δημοτικών τελών αυτών που ανακυκλώνουν ή οδηγούν τα απορρίμματα σε κομποστοποίηση αλλά και προστίμων σε περίπτωση αδιαφορίας.
• Ενίσχυση και προώθηση συνεταιριστικών εγχειρημάτων στη συλλογή και στο διαχωρισμό ανακυκλώσιμων υλικών, στα πλαίσια της κοινωνικής οικονομίας που θα μειώσουν τα υψηλά ποσοστά ανεργίας στην περιοχή μας ενώ μπορούν να επανεντάξουν στο νόμιμο κύκλο οικονομικής δραστηριότητας κοινωνικές ομάδες και μειονότητες που πετάχτηκαν έξω τα τελευταία χρόνια (π.χ.  Ρομά) εξαιτίας της μονοπωλιακής σύμβασης ανακύκλωσης με την ΕΕΑΑ. Ας μην ξεχνάμε, αυτού του είδους η διαχείριση απορριμμάτων είναι εντάσεως εργασίας, εν αντιθέσει με το συγκεντρωτικό μοντέλο που είναι εντάσεως κεφαλαίου.

Στα πλαίσια του εναλλακτικού σχεδίου που είναι απαραίτητο να υπάρξει, πρέπει άμεσα να ξεκινήσει η χωροθέτηση νέου ΧΥΤΑ εντός των ορίων του δήμου, ώστε να απεγκλωβιστεί η πόλη από την βόμβα της Ξερόλακκας. Είναι κάτι παραπάνω από βέβαιο ότι ο συγκεκριμένος σχεδιασμός θα βγει εκτός χρονοδιαγράμματος. Για να μην βρεθούμε πάλι λοιπόν με μια Ξερόλακκα που να μην μπορεί να δεχτεί ούτε μισό τόνο σκουπίδια και αυτά να στοιβάζονται στους δρόμους και τις γειτονιές της πόλης, άμεσα να ξεκινήσουν οι διαδικασίες ανεύρεσης νέου χώρου και μακάρι να είναι αχρείαστος. Το κόστος των προστίμων είναι σημαντικό, σημαντικότερη όμως είναι η υγεία των κατοίκων της πόλης.

Ας ξεκινήσει λοιπόν ο Δήμος να υλοποιεί τουλάχιστον αυτά που μπορεί, με τα μέσα που διαθέτει. Η διαδικασία είναι και μακρά και επίπονη δεν υπάρχει όμως εναλλακτική."