Ο ΚΑΘΗΓΗΤΗΣ ΠΟΛΙΤΙΚΗΣ ΟΙΚΟΝΟΜΙΑΣ Γ. ΣΤΑΘΑΚΗΣ ΠΡΟΣΜΕΤΡΑ ΤΑ ΑΡΝΗΤΙΚΑ ΚΑΙ ΤΑ ΘΕΤΙΚΑ ΤΟΥ ΚΟΥΡΕΜΑΤΟΣ, ΠΡΟΤΕΙΝΕΙ ΑΛΛΑΓΗ ΤΗΣ ΑΔΙΕΞΟΔΗΣ ΠΟΛΙΤΙΚΗΣ ΚΑΙ ΧΑΡΑΚΤΗΡΙΖΕΙ ΠΑΡΑΚΙΝΔΥΝΕΥΜΕΝΗ ΤΗΝ ΕΠΙΣΤΡΟΦΗ ΣΤΗΝ ΔΡΑΧΜΗ «Δεν κινδυνεύουν οι καταθέσεις στις τράπεζες»

«Κρανίου τόπο» θα θυμίζει το 2012 η ελληνική κοινωνία. Την πρόβλεψη κάνει ο αντιπρύτανης του Πανεπιστημίου Κρήτης, καθηγητής Πολιτικής Οικονομίας, Γιώργος Σταθάκης. Παράλληλα σημειώνει ότι «το «κούρεμα» του ιδιωτικού αποκλειστικά χρέους έχει τεράστιες αρνητικές επιπτώσεις και μικρές θετικές» και, πάντως, «δεν κάνει το χρέος βιώσιμο».

Επισημαίνει, ωστόσο, ότι οι καταθέσεις των πολιτών στις τράπεζες δεν κινδυνεύουν ενώ για την άποψη περί... επιστροφής στη δραχμή υπογραμμίζει ότι «είναι μια παρακινδυνευμένη επιλογή για μία χώρα που έχει μεγάλο εμπορικό έλλειμμα και στηρίζεται σε συναλλαγματικούς πόρους για την κάλυψή του, όπως είναι ο τουρισμός και η ναυτιλία». Τονίζει, πάντως, ότι η σημερινή πολιτική είναι εντελώς αδιέξοδη και υπάρχει εναλλακτική πολιτική.

Αναλυτικά η συνέντευξη με τον κ. Σταθάκη:

* Πώς βλέπετε την κατάσταση που διαμορφώνεται στην ελληνική οικονομία;

* Η ελληνική οικονομία βρίσκεται για τρίτη συνεχή χρονιά σε συρρίκνωση και έχει απολέσει περίπου το 10% του ΑΕΠ που είχε τρία χρόνια πριν. Δυστυχώς, με τις σημερινές εξελίξεις, αναμένεται να απολέσει το 2012 ακόμη 5%-6%.

Αυτό πρακτικά σημαίνει ότι ενώ το ΑΕΠ ήταν 250 δισ. το 2008, το 2012 θα είναι περίπου 210 δισ. Στις συνθήκες αυτές η προσπάθεια εξισορρόπησης του προϋπολογισμού είναι πρακτικά αδύνατη.

Δημόσιες δαπάνες και δημόσια έσοδα είναι περίπου 50 δισ. και άλλα 50 δισ. είναι οι ασφαλιστικές εισφορές και οι δαπάνες των ταμείων - συνταξιοδοτικές και υγείας.

Το έλλειμμα είναι περίπου 20 δισ. και εκπορεύεται από τα εξοπλιστικά προγράμματα, τους τόκους των δανείων και τα σχετικά μικρά τρέχοντα ελλείμματα προϋπολογισμού.

Κρανίου τόπος με συντάξεις μείον 25%

Η ισοσκέλιση του προϋπολογισμού προβλέπεται να γίνει με ακόμα βαθύτερες περικοπές σε μισθούς, συντάξεις και δημόσιες δαπάνες της τάξης των 25 δισ., συνεπώς περικοπές της τάξης του 25% σε ό,τι έχει ήδη γίνει. Η ελληνική κοινωνία το 2012 θα θυμίζει κρανίου τόπο.

* Τι σημαίνει «κούρεμα» του χρέους; Τι επιπτώσεις θα έχει στη ζωή μας;

* Το «κούρεμα» του ιδιωτικού αποκλειστικά χρέους έχει τεράστιες αρνητικές επιπτώσεις και μικρές θετικές. Τα 2/3 του χρέους είναι τα 120 δισ. που μας έδωσαν πέρυσι, και τα 100 δισ. που έχει η Ευρωπαϊκή Κεντρική Τράπεζα και άλλοι θεσμοί.

Περίπου 100 δισ. έχουν οι ιδιώτες, τράπεζες και ασφαλιστικά ταμεία και άλλα 50 δισ. είναι στη δευτερογενή αγορά, υποτιμημένα κατά 60%. Το «κούρεμα» του ιδιωτικού χρέους θα δώσει όφελος περίπου 50-60 δισ., ενώ ταυτόχρονα θα απαιτήσει περίπου 30 δισ. για την αποζημίωση των τραπεζών και των ταμείων.

Συνεπώς το όφελος είναι σχετικά μικρό. Οι αρνητικές συνέπειες είναι πολλές.

Δεν κάνει το χρέος βιώσιμο. Εκκρεμεί το τι θα συμβεί με τον κύριο όγκο του χρέους που είναι σε δημόσιους και ευρωπαϊκούς θεσμούς. Η πιο αρνητική συνέπεια είναι όμως ότι στέλνει μήνυμα στις αγορές να μην τολμήσουν να δανείσουν ξανά την Ελλάδα ή άλλες χώρες με δημοσιονομικά προβλήματα (Ιταλία, Ισπανία κ.λπ.), διότι θα κινδυνεύσουν να υποστούν σημαντικές απώλειες στο μέλλον.

Αυτό αναμένεται να έχει δραματικές συνέπειες τόσο στο ευρωπαϊκό τραπεζικό σύστημα όσο και στο δανεισμό πολλών άλλων χωρών. Για την Ελλάδα, τη θέτει οριστικά εκτός αγορών για πολλά πολλά χρόνια.

* Κινδυνεύουν οι καταθέσεις των πολιτών στις τράπεζες;

* Οχι. Οι τράπεζες θα ενισχυθούν και δεν υπάρχει ενδεχόμενο χρεοκοπίας καμιάς τράπεζας με βάση την εμπειρία των τελευταίων 60 χρόνων στον δυτικό κόσμο.

* Δίνει λύσεις η ακολουθούμενη οικονομική πολιτική; Υπάρχει εναλλακτική λύση;

Αντληση φόρων από τους ευκατάστατους

* Η σημερινή πολιτική είναι εντελώς αδιέξοδη. Φυσικά και υπάρχει εναλλακτική πολιτική. Στο σκέλος της δημοσιονομικής προσαρμογής, θα έδινε έμφαση στη σταδιακή αύξηση των εσόδων κυρίως και αποκλειστικά από τα πιο ευκατάστατα στρώματα. Αυτή η αύξηση των εσόδων θα έφερνε τα έσοδα από το 38% στο 42% του ΑΕΠ χωρίς να προκαλέσει ιδιαίτερη ύφεση στην οικονομία.

Δεύτερον, οι δημόσιες δαπάνες μπορούσαν επίσης να μειωθούν σταδιακά στο 43%-44% που είναι ο μέσος όρος της τελευταίας 15ετίας, με προφανείς βελτιώσεις στη κατασπατάληση πόρων, τη διαφθορά και στοιχειώδεις εξορθολογισμούς. Η ισοσκέλιση σε βάθος 5ετίας θα ήταν τότε δυνατή χωρίς να οδηγήσει στη συρρίκνωση της ελληνικής οικονομίας.

Για την ακρίβεια, το πρόγραμμα δημοσίων επενδύσεων όχι μόνο δεν έπρεπε να συρρικνωθεί, αλλά να αυξηθεί.

Προϋπόθεση γι' αυτά θα ήταν η αναδιάρθρωση του ελληνικού χρέους από την πρώτη στιγμή, από τα τέλη δηλαδή του 2009. Η αναδιάρθρωση θα ήταν εθελοντική με ασφαλιστικά ταμεία, τράπεζες και θεσμικούς επενδυτές (περίπου το μισό χρέος), τότε σε τάξη περίπου 20%, και θα περιελάμβανε μια στοιχειώδη αναχρηματοδότηση του υπόλοιπου μισού χρέους από ευρωπαϊκούς θεσμούς με μακροχρόνια αποπληρωμή (από 7 σε 15 χρόνια).

Μια κοινωνικά δίκαιη πολιτική θα ήταν ταυτόχρονα πιο αποτελεσματική. Το κυριότερο είναι ότι θα καθιστούσε το Μνημόνιο και την εμπλοκή του ΔΝΤ περιττή.

* Κάποιοι προτείνουν επιστροφή στη... δραχμή. Συμφωνείτε με αυτή την άποψη; Τυχόν έξοδός μας από το ευρώ θα ανακούφιζε ή θα οδηγούσε στα χειρότερα την οικονομία και την κοινωνία;

* Η επιστροφή στη δραχμή είναι μια παρακινδυνευμένη επιλογή για μία χώρα που έχει μεγάλο εμπορικό έλλειμμα και στηρίζεται σε συναλλαγματικούς πόρους για την κάλυψή του, όπως είναι ο τουρισμός και η ναυτιλία. Οι συναλλαγματικοί πόροι απαιτούν σταθερό και ισχυρό νόμισμα. Αντίθετα, είναι επιλογή για χώρες με πλεονασματικό εμπορικό ισοζύγιο.

Πολύ καλό για την Αργεντινή

* Η Αργεντινή αποτελεί παράδειγμα προς... μίμηση ή προς αποφυγή;

* Η Αργεντινή αποτελεί εξαιρετικό παράδειγμα των επιλογών που έχει μια χώρα, μια μεγάλη οικονομία, κατά παράδοση πλεονασματική στο εξωτερικό της εμπόριο, άρα με δυνατότητα να έχει συνάλλαγμα.

Ταυτόχρονα αποτελεί εξαιρετικό παράδειγμα ότι υπάρχουν επιλογές οικονομικής πολιτικής πέρα από τη νεοφιλελεύθερη συνταγή. Από την άλλη, βίωσε μια κρίση συρρίκνωσης του ΑΕΠ κατά 60% (επέστρεψε μόλις φέτος στα επίπεδα του 2001) και παραμένει εκτός διεθνών χρηματοπιστωτικών αγορών μέχρι και σήμερα.

Αποτελεί επιλογή για πολλές χώρες που βρέθηκαν στο δεσμευτικό πλαίσιο του ΔΝΤ στη δεκαετία του 1990, αλλά είναι πολύ πολύ διαφορετική περίπτωση από την Ελλάδα, μια μικρή οικονομία με πολύ υψηλό βαθμό ενσωμάτωσης στην ευρωπαϊκή οικονομία. Εδώ υπάρχουν πολλά περιθώρια αλλαγής πολιτικής χωρίς να οδηγηθεί η οικονομία σε ολισθηρές ατραπούς.