Explainer: Γιατί «απειλεί» όλη τη νότια Ουκρανία η ανατίναξη του φράγματος στη Χερσώνα

Ανησυχία έχει προκαλέσει την Τρίτη η είδηση ότι κατέρρευσε μέρος του φράγματος στη Νόβα Καχόβκα, στη Χερσώνα στο τμήμα που ελέγχεται από τη Ρωσία κοντά στον ποταμό Δνείπερο.

Βίντεο που κυκλοφορούν σε ιστότοπους κοινωνικής δικτύωσης –δεν είναι δυνατό να επαληθευτούν προς το παρόν– δείχνουν εκρήξεις στο φράγμα στη Νόβα Καχόβκα, πάνω στον Δνείπερο ποταμό. Αλλα βίντεο δείχνουν τεράστιες ποσότητες νερού να βγαίνουν από τα συντρίμμια του φράγματος και σοκαρισμένους διερχόμενους.

Αφότου η Ουκρανία κατηγόρησε τη Ρωσία ότι ανατίναξε το φράγμα, ο επικεφαλής της περιοχής της Χερσώνας προέτρεψε τους κατοίκους να απομακρυνθούν από την περιοχή, προειδοποιώντας ότι «το νερό θα φτάσει σε κρίσιμο επίπεδο σε 5 ώρες».

Γιατί είναι τόσο σημαντικό το φράγμα;

Το φράγμα που κατασκευάστηκε το 1965, διαθέτει μια τεράστια δεξαμενή περίπου του ίδιου όγκου με τη Μεγάλη Αλυκή στη Γιούτα. Στον ταμιευτήρα του βρίσκονται 18 κυβικά χιλιόμετρα νερού.

Η διάρρηξη του φράγματος θα μπορούσε να πλημμυρίσει την περιοχή, πλήττοντας ακόμη και την Χερσώνα, την οποία οι ουκρανικές δυνάμεις ανακατέλαβαν στα τέλη του 2022. 

Το νερό από τη δεξαμενή τροφοδοτεί τη χερσόνησο της Κριμαίας στα νότια – η οποία προσαρτήθηκε από τη Ρωσία το 2014 – καθώς και το πυρηνικό εργοστάσιο της Ζαπορίζια, το μεγαλύτερο στην Ευρώπη – στα βόρεια. Το εργοστάσιο της Ζαπορίζια χρειάζεται αδιάλειπτη παροχή για να ψύχει τους αντιδραστήρες του. Ενδέχεται έτσι να έχει «αρνητικές συνέπειες» για το πυρηνικό εργοστάσιο, όπως προειδοποίησε η ουκρανική κρατική εταιρεία πυρηνικής ενέργειας Energoatom, σημειώνοντας ωστόσο ότι για την ώρα η κατάσταση είναι υπό έλεγχο.

Η καταστροφή του φράγματος θα επιδεινώσει τα ενεργειακά προβλήματα της Ουκρανίας, καθώς η Ρωσία προχώρησε νωρίτερα φέτος σε συστηματική στόχυεση των ζωτικής σημασίας υποδομών της. Η κατάρρευσή του αναμένεται να πλήξεi επίσης το σύστημα καναλιών που ποτίζει μεγάλο μέρος της νότιας Ουκρανίας, συμπεριλαμβανομένης της Κριμαίας.

Από την έναρξη του πολέμου, το φράγμα έχει χαρακτηριστεί ως πιθανός στόχος για τη στρατηγική του σημασία. Καταλήφθηκε από τη Ρωσία κατά την έναρξη της εισβολής της Μόσχας τον Φεβρουάριο του 2022 και έκτοτε παραμένει στον έλεγχο της. 

Τον Οκτώβριο, καθώς η Ουκρανία ανακτούσε τμήματα της κατεχόμενης Χερσώνας, ο πρόεδρος Βολόντιμιρ Ζελένσκι προέτρεψε τη Δύση να προειδοποιήσει τη Ρωσία να μην ανατινάξει το φράγμα. Τότε, είχε αναφέρει ότι οι ρωσικές δυνάμεις είχαν τοποθετήσει εκρηκτικά στο εσωτερικό του.

Τον Μάιο, οι κάτοικοι ενός κοντινού χωριού ανέφεραν συνεχείς πλημμύρες, για τις οποίες κατηγόρησαν την ρωσική πλευρά. Μιλώντας στο πρακτορείο ειδήσεων Reuters, οι κάτοικοι δήλωσαν ότι η στάθμη του νερού είχε αρχίσει να ανεβαίνει τον Απρίλιο, μερικές φορές έως και 30 εκατοστά την ημέρα.

Ουκρανοί αξιωματούχοι δήλωναν τότε ότι «η άνοδος της στάθμης του νερού του Δνείπερου, με αποτέλεσμα να πλημμυρίσουν οικισμοί στην περιοχή Ζαπορίζια, συνδέεται με τη ρωσική κατοχή του φράγματος Καχόβκα».