Ο Τάκης Τσαγκρώνης περιγράφει την Ελλάδα που άφησε και την Ελλάδα που βρήκε - Μια συνέντευξη με αφορμή την μετανάστευση 450.000 πτυχιούχων μας

Πάνω από 450.000 πτυχιούχοι Έλληνες έχουν εγκαταλείψει την Ελλάδα για να εργαστούν στο εξωτερικό, προσφέροντας πάνω από 50 δισ. ευρώ στα ΑΕΠ των χωρών αυτών. Η αιμοραγία της χώρας από ένα δυναμικό γεμάτο ταλέντα και ικανότητες δεν είναι σημερινό φαινόμενο ωστόσο έχει πλέον πάρει διαστάσεις εθνικής καταστροφής.

Το molonoti.gr επιλέγει τον καθηγητή κ. Τάκη Τσαγκρώνη για μια εκ βαθέων συνέντευξη γιατί είναι ο φοιτητής που θα φύγει για τις ΗΠΑ και όταν θα έχει φτάσει στα υψηλό επίπεδο που διεκδικούσε θα γυρίσει στην Ελλάδα. Θα φύγει μόνος, θα γυρίσει μόνος και τίποτε δεν έχει αλλάξει σε μια χώρα που αφήνει τους νέους να αγωνίζονται παντα μόνοι.

Η συνέντευξη Τσαγκρώνη έχει δημοσιευτεί στην ΕΝΤΥΠΗ μηνιαία "Μολονότι" με τίτλο:

- Τάκης Τσαγκρώνης: Ένας μαέστρος της ψηφιακής εικόνας που εμπνέεται από την μαγεία των εικόνων της ζωής

- Οι μεγάλες αποφάσεις, οι αρχές που ορίζουν πορείες και η αγάπη του για την ουσία της καθημερινότητας.

Ακολουθεί η συνέντευξη:

"Μια ιδανική κοινωνία, μικρή ή μεγάλη, έχει ως βάση την ΜΟΝΑΧΙΚΟΤΗΤΑ των μελών της. Οι άνθρωποι που έχουν επιλέξει την μοναχικότητα (όχι την μοναξιά που σε βρίσκει αυτή), είναι άνθρωποι συγκροτημένοι, που απαλλαγμένοι από την ασημαντότητα, γνωρίζουν τι θέλουν, παίρνουν τις σωστές αποφάσεις την σωστή στιγμή, ξέρουν να διαλέξουν τον φίλο τον σύντροφο, τον συνεταίρο.

Με λίγα λόγια μέσα από την μοναχικότητα αυξάνονται οι πιθανότητες για στέρεες κοινωνικές σχέσεις, υγιείς διαδρομές, σωστές επιλογές που στο τέλος καταλήγουν σε καλύτερες κοινωνίες, αφού μιλάμε για κοινωνίες συγκροτημένων ανθρώπων με πληρότητα και παιδεία.

Τα σκέφτομαι όλα αυτά έχοντας απέναντί μου τον καθηγητή  κ. Παναγιώτη (Τάκη) Τσαγκρώνη που είναι η απόλυτη απόδειξη των παραπάνω σκέψεων. Είναι δηλαδή ο άνθρωπος που θα ξεκινήσει από μια φτωχική γειτονιά των Πατρών και ενώ πολλές φορές θα μπορούσε να σταματήσει όπου ψηλά είχε φτάσει, η δημιουργική μοναχικότητά του θα τον υποχρεώνει να προχωρεί. Και κάθε φορά που θα έκανε το επόμενο βήμα (που στα μάτια των άλλων δεν φάνταζε αναγκαίο), ο Τάκης Τσαγκρώνης θα είχε αποδείξει στον εαυτό του ότι “δεν γινόταν αλλιώς”.

Ο Τάκης Τσαγκρώνης θα νικήσει από τα εφηβικά του χρόνια την στέρηση καταφέρνοντας να τα απολαύσει μέσα από τις παιδικές του παρέες, εκεί στα Υψηλά Αλώνια, ταξιδεύοντας σε όλη την Ελλάδα, παίζοντας μπάσκετ στον Απόλλωνα και σπουδάζοντας στο Μαθηματικό Πάτρας.

Βασικές αθλητικές αρετές και κυρίως το “ ευ αγωνίζεσθε” έχουν διαπλάσει τον χαρακτήρα του και παρά την “ αρχή της μοναχικότητας” είναι αυτός που προσπαθεί περισσότερο να συνυπάρχουν οι διαφορετικοί χαρακτήρες σε μια παρέα του “εμείς” όχι του εγώ.

Όταν θα αποφοιτήσει όλοι περιμένουν το αυτονόητο: Θα συνεχίσει ως καθηγητής μέσης εκπαίδευσης, προσπαθώντας να προσληφθεί “κάπου κοντά στην Πάτρα”. Όμως δεν θα γίνει έτσι και αυτή είναι και η πρώτη μου ερώτηση. (Είναι από τις σπάνιες περιπτώσεις που θέλω να ανακαλύψω από μια τέτοια συζήτηση την οπτική γωνία του συνομιλητή μου για την ζωή και όχι να μείνω στην βιτρίνα των όποιων επιτυχιών του).

ΕΡ: Δεν έχεις χρήματα για να σπουδάσεις στο εξωτερικό κι όμως: Αποφασίζεις να πας στις πανάκριβες ΗΠΑ. Πώς σκέφτηκες τότε και κάνεις το πρώτο σου άλμα;

ΑΠ: Είχα θαυμάσια εφηβικά και φοιτητικά χρόνια στην πόλη που γεννήθηκα και επέλεξα να φοιτήσω, όμως  είχε επέλθει για μένα ένας κορεσμός στην καθημερινότητα μου. Αναπτύχθηκε η έντονη ανάγκη για αναζήτηση ποιο ενδιαφερουσών εμπειριών στη ζωή πέρα από αυτά που είχα ζήσει. Με έπνιγε η επανάληψη των ίδιων εμπειριών στους ίδιους τομείς ενδιαφέροντος.

Πήρα την απόφαση να φύγω μετά από ένα ακόμη ξενύχτι που συνήθως κατέληγε στα ψηλά αλώνια με την παρέα και μετά μια μοναχική βόλτα στο αγαπημένο Ρίο.

ΕΡ: Ήταν δηλαδή μια μοναχική απόφαση...

ΑΠ: Νομίζω ότι πάντοτε έτσι πήρα κάθε μεγάλη απόφαση στην πορεία μου.

ΕΡ: Υπήρξε και ανάγκη για περισσότερη μόρφωση; Για εξειδίκευση;

ΑΠ: Σαν Μαθηματικός είχα την ευκαιρία σαν βοηθός στην έδρα Υπολογιστών και Αριθμητικής ανάλυσης να κάνω το μεταπτυχιακό μου και να συνεχίσω ακαδημαϊκή καριέρα. Όμως μου είχε από τα πρώτα χρόνια τραβήξει το ενδιαφέρον η σχέση υπολογιστή και εικόνας. Δεν υπήρχαν δυνατότητες σε ελληνικά πανεπιστήμια τότε παρά μόνο ένας πολύ μικρός αριθμός πανεπιστήμιων της Αμερικής που είχε προχωρημένα ερευνητικά πανεπιστημιακά εργαστήρια σε αύτη την κατεύθυνση.

ΕΡ: Βρήκατε αμέσως Πανεπιστήμιο;

ΑΠ: όχι φυσικά. Ξεκίνησα να αλληλογραφώ με πανεπιστήμια του εξωτερικού και να διαβάζω ότι σχετικό με νέα πεδία χρήσης εικόνας μέσω υπολογιστών. Ανέβαινα δυο φόρες την εβδομάδα με το ΚΤΕΛ Αθήνα για να βρω πληροφορίες στην αμερικανική πρεσβεία, σε βιβλιοθήκες , ελληνοαμερικανική ένωση κλπ με ποιες διαδικασίες και σε ποια πανεπιστήμια μπορώ να βρω αυτό που ζητούσα αλλά και να βρω σχετικά βιβλία και άρθρα σε αυτό που με ενδιέφερε, αφού δεν υπήρχαν άνθρωποι με προηγούμενη εμπειρία να με κατευθύνουν.

ΕΡ: Που κατέληξε αυτή η έρευνα;

ΑΠ: Διάβασα ένα άρθρο που είχε γράψει στον οικονομικό ταχυδρόμο ο δημοσιογράφος κ. Παπανδρόπουλος για θέματα ασφάλειας και νέες ειδικότητες στους υπολογιστές . Του έγραψα ότι θέλω να κάνω μια ειδικότητα που δεν υπήρχε παρά μόνο στα λίγα ερευνητικά πανεπιστημιακά εργαστήρια και αν ξέρει κάτι που θα με βοηθήσει. Μετά από κάποιες ημέρες χωρίς να το περιμένω πήρα γραπτή απάντηση ότι δεν γνωρίζει για το θέμα άλλα μου είχε κλείσει ραντεβού με τον υπεύθυνο μεγάλης πολυεθνικής εταιρίας υπολογιστών να πάω να συζητήσω στην Αθηνά. Ένας άγνωστος για μένα είχε κάνει κάτι ουσιαστικό !!!  Πήγα στο ραντεβού. Μου πρότειναν να συνεχίσω σπουδές στην Γαλλία και να γυρίσω Αθήνα με σίγουρη υψηλή θέση.

Αρνήθηκα ήμουν σταθερά προσανατολισμένος στις ΗΠΑ. Λίγο πριν την αναχώρησή μου παρέλαβα τον διορισμό μου ως καθηγητού μαθηματικών μέσης εκπαίδευσης. Το δημόσιο το είχα συνδέσει με την αναξιοκρατία λόγω πολιτικών παρεμβάσεων αλλά και το βόλεμα του δεν θέλω να ψάχνομαι πολύ.  Δεν μετανιώνω.

ΕΡ: Στις ΗΠΑ άφραγκος... Μεγάλο τόλμημα.

ΑΠ: Με 1000 δολάρια στην τσέπη βρίσκομαι στο αεροδρόμιο της Νέας Υόρκης. Δεν με περιμένει κάνεις φυσικά αφού δεν με είχε δεχτεί το Harvard άλλα το πολιτειακό πανεπιστήμιο της Νέας Υόρκης.  Ένα τηλέφωνο και μια διεύθυνση ενός γνωστού του πατέρα για ώρα ανάγκης, ο Έλληνας ταξιτζής που μας πλησίασε με ένα άλλο φίλο και μας χρέωσε πολλαπλάσια κατακλέβοντας μας μιας και συγκινήθηκε που είμαστε συμπατριώτες.

Παντελής έλλειψης χρημάτων, δουλειάς και γενικά μεγάλη ανέχεια αλλά ή ελληνική φοιτητική κοινότητα κάνει το θαύμα. Με φιλοξενεί για λίγες  μέρες έλληνας φοιτητής που με γνωρίζει από τα μπασκετικά μου χρόνια.

ΕΡ: Η πρώτη εμπειρία στο Πανεπιστήμιο;

ΑΠ: Ξεκίνησα απολογούμενος για το ότι ο βαθμός στο πτυχίο δεν εκφράζει τις δυνατότητες μου και αυτοί με διακόπτουν λέγοντας μου “μην ανησυχείς ξέρουμε τι μπορεί να κάνετε οι διαβολεμένοι Έλληνες για μας”.

Ήξεραν 9 από τους 10 καθηγητές μου (πανεπιστήμιο Πατρών φυσικομαθηματική σχόλη ) με τα μικρά τους ονόματα. Τότε έμαθα ότι αυτοί οι καθηγητές μου δούλευαν για την ΝΑΣΑ και τα καλυτέρα ερευνητικά κέντρα της Αμερικής όταν εμείς τους είχαμε δίπλα μας αντί να εκμεταλλευτούμε τις γνώσεις και εμπειρίες τους είχαμε την μια απεργία μετά την άλλη για να λύσουμε τα πολιτικά προβλήματα της άμοιρης Ελλάδας μας. Σύντομα βρέθηκα να διδάσκω με άλλους τρεις  Έλληνες του τμήματος στο Πανεπιστήμιο σαν αναπληρωτής καθηγητής.

 ΕΡ: Μου περιγράφεις ήδη την χαοτική διαφορά μεταξύ Ελλάδος και ΗΠΑ. Εδώ στα αζήτητα όση αξία και να έχεις εκεί σε στηρίζουν και δεν σε αδικούν.  Παίρνεις ότι αξίζεις.

ΑΠ: Δείτε πόσο απλά έγινε η πρώτη μου αξιοποίηση. Ένα απόγευμα που είχε χιονίσει αρκετά και εγώ ήμουν με αθλητικά παπούτσια και τζιν παντελόνι να παρακολουθώ από το πρωί τα τελευταία μαθήματα και τα εργαστήρια με ζήτησε στο τηλέφωνο ένας καθηγητής μου και διευθυντής έρευνας στην ΙΒΜ. Μου είπε να μπω να διδάξω αντ΄ αυτού το μεταπτυχιακό μάθημα Computer Graphics . Όταν μπήκα να διδάξω σε συνομήλικους και μεγαλύτερους θυμάμαι τα ποδιά μου έτρεμαν , έψαχνα να βρω από που να αρχίσω αφού ήταν όλα ξαφνικά και δεν είχα κάνει προετοιμασία. Οι μεταπτυχιακοί φοιτητές κάτω στο αμφιθέατρο δεν έδιναν σημασία όταν έσβηνα τον πινάκα για να αρχίσω αφού δεν πλανταζόντουσαν ότι θα διδάξω εγώ και όχι ο επώνυμος καθηγητής.

Στο τέλος του μεταπτυχιακού (Master Degree) οι καθηγητές αποφασίζουν για μένα…. θα συνεχίσω για το διδακτορικό (Ph. d).

ΕΡ: Υπάρχει και συνέχεια φυσικά.

ΑΠ: Ο αγαπημένος μου καθηγητής Dr. Jerry Waxman, ενώ εγώ σκέπτομαι να επιστρέψω Ελλάδα αφού έχω ολοκληρώσει τον αρχικό μου στόχο “απαιτεί” να προχωρήσω σε διδακτορικό λέγοντας μου “είσαι ερευνητής έχεις υποχρέωση να πάς τα πράγματα παρακάτω. Δέχομαι αλλά ζητάω να έχω ειδική άδεια να παρακολουθώ σε άλλο πανεπιστήμιο (ΝΥΙΤ) κάποια από τα μαθήματα που αφορούσαν στην ειδικότητα που με ενδιέφερε και το δέχονται.

Πως όμως θα με δεχτούν στο άλλο πανεπιστήμιο (ΝΥΙΤ ) που είχε το πλέον διάσημο ερευνητικό κέντρο για την ψηφιακή εικόνα και τα computer graphics και έχει τους σημαντικότερους επιστήμονες στο χώρο ;  Ναι, κάποιες φορές όταν θέλεις κάτι πολύ και αληθινά με παθός συνωμοτεί το σύμπαν.

Το ερευνητικό κέντρο ήταν το Computer Graphics Lab of New York Institute of Technology (CGL NYIT).

 ΕΡ: Και πώς συνωμότησε το σύμπαν;

ΑΠ: Περπατούσα μέσα στο γειτονικό δασός με κατεύθυνση το πανεπιστήμιο συνάντησα ένα ψηλό γυμνασμένο τύπο με βερμούδα και σαγιονάρες που είχε σκάσει η ρόδα του ποδήλατου του. Τον ρώτησα αν θέλει βοήθεια, με ρώτησε αν ξέρω πως μπαλώνουν το λάστιχο….. Γέλασα …Οι φτωχογειτονιές της Πάτρας αν μη τι άλλο μας έμαθαν να φτιάχνουμε μόνοι μας τα πράγματα μας. Μπαλώσαμε το λάστιχο, έτοιμο το ποδήλατο και τότε έρχεται  το ερώτημα από τον άγνωστο τι γυρεύω εκεί γύρω…. Του εξήγησα εκεί κοντά είναι ένα σπουδαίο ερευνητικό κέντρο που θα ήθελα πολύ να δουλέψω κάποτε ….Και πέφτει σαν βόμβα στα αυτιά μου το ερώτημα δηλαδή: “ θες να μπούμε στο κέντρο να δεις πως δουλεύουν εκεί μέσα;”.

 Θεώρησα ότι κάποιον γνωστό έχει . Όμως το σύμπαν που λέγαμε …ήταν ο καθηγητής που έδινε το μάθημα ειδικότητας που ήθελα να πάρω κατ εξαίρεση και ερευνητής στο Computer Graphics Lab Robert Mc Dermott.!!!!  Έγινε καθηγητής μου, έγινα βοηθός του και τον επόμενο χρόνο τακτικός καθηγητής στο πανεπιστήμιο διδάσκοντας την ειδικότητα. Στο κορυφαίο ερευνητικό κέντρο είχα την τιμή να είμαι o μόνος Έλληνας.  Ένας ονειρεμένος δρόμος με φοβερές προκλήσεις.

 ΕΡ: Η επόμενη πρόκληση;

ΑΠ: Γύρω στο 1986 ήρθαν ευρωπαίοι με μια γερμανική ομάδα επιχειρηματιών αναζητώντας στην Αμερική μια ομάδα ειδικών στη ψηφιακή εικόνα για να δημιουργήσουν το σύνολο των εργαλείων σε λογισμικό ώστε να γίνει η πρώτη πλήρως ψηφιακή ταινία κανονικού μήκους στον κόσμο. Επέλεξαν τη μόνη ομάδα την δική μας στο ερευνητικό κέντρο που μπορούσε να απαντήσει θετικά σε αυτό το αίτημα.

Για μήνες χρειάστηκε να ζήσω στη Γερμανία και να εργαστώ σε ένα εξαιρετικά πρωτοποριακό project. Ιδανικός τόπος να συγκεντρωθείς, να απομονωθείς και να δημιουργήσεις.

ΕΡ: Δίνεις μεγάλη σημασία στο περιβάλλον όπου ζεις την καθημερινότητά σου.

ΑΠ: Η ποιότητα ζωής για μένα αναφέρεται στη καθημερινότητα . Στη Γερμανία είχα τον χρόνο, την ψυχολογία  και “την επιλεγμένη μοναχικότητα” για πνευματική αναζήτηση . Γνώρισα την πανεπιστημιούπολη της Χαϊδελβέργης ,την Κολωνία, την Γερμανία του Βάγκνερ, το Στρασβούργο....

Την περίοδο εκείνη αναδεικνύεται σε κέντρο πολιτισμού και κουλτούρας το Βερολίνο και έχω την τύχη να το παρακολουθώ από κοντά.... Αυτό είναι ποιότητα ζωής για μένα....

ΕΡ: Πότε φτάνεις στην επόμενη μεγάλη σου απόφαση; Πότε... “πλήττεις”;

ΑΠ: Το 1989 στη Βοστώνη συμμετέχω στο παγκόσμιο συνέδριο ( ACM SIGGRAPH) και από κοινού με τον ερευνητή Peter Oppenheimer (εγγονό του διάσημου φυσικού που δημιούργησε την ατομική βόμβα)  παρουσιάζουμε ένα έργο με καινούργιο λογισμικό . Τότε ακριβώς  και με αφορμή το συνέδριο επιλέγομαι από το περιοδικό who is who – international platinum edition .

Συνειδητοποιώ τη διαδρομή που έχω διανύσει καθώς και τη μεγάλη αυτή επαγγελματική καταξίωση και αναρωτιέμαι μετά τι;

ΕΡ: Οπότε;

ΑΠ: Η “δόξα” της προηγούμενης βραδιάς που έδωσε την απόλυτη δικαίωση των προσπαθειών μου ήταν και ο καταλύτης για την ανατρεπτική απόφαση. Θέλω να γυρίσω στην πατρίδα , κοντά στους δικούς μου ανθρώπους. Επιτυχία που δεν την μοιράζεσαι με δικούς σου ανθρώπους έχει λίγη αξία. Η Αμερική μου τα έδωσε όλα ίσως και περισσότερα από ότι άξιζα στον επιστημονικό , επαγγελματικό , ερευνητικό τομέα μα μου έλειπαν όλα τα αλλά. Και η ζυγαριά έγειρε ….στα άλλα. Συνειδητά και τελεσίδικα. Θα επέστρεφα στην Ελλάδα.

ΕΡ: Μοναχικότητα. Νοιώθεις μόνος και πάλι μόνος αποφασίζεις επιστροφή αν και είσαι σε μια κορυφή

ΑΠ: Ναι. Το 1992 με βρίσκει στην Ελλάδα. Επέλεξα να θυσιάσω την επαγγελματική περαιτέρω εξέλιξη για τα οφέλη του να ζεις με τους αγαπημένους σου. Με αντάμειψε το να είμαι χρήσιμος στην αρρώστια της μάνας μου και να της κρατώ το χέρι όταν έφευγε.

Όταν έφυγα για Αμερική το πλάνο για την επιστροφή μου ήταν να ζω στο Ρίο το αγαπημένο των εφηβικών χρόνων και με ποδήλατο να πηγαινοερχόμουν ερευνητής αναζητητής στο επίσης αγαπημένο πανεπιστήμιο της Πάτρας.

Οι βλέψεις μου για κάτι τέτοιο αποκλείστηκαν νωρίς όταν διερευνώντας την περίοδο του διδακτορικού μου κατά πόσον η ειδικότητα μου θα μου το επέτρεπε αυτό, ενώ εγώ εξηγούσα τις προοπτικές να ενταχθεί στο πανεπιστημιακό πρόγραμμα ένα ερευνητικό εργαστήριο και παράλληλα να διδάσκεται ειδικότητα οι απαντήσεις στον περίγυρο επικεντρώνονταν στο πόσοι και ποιοι βουλευτές θα μιλούσαν για μένα για να πάρω αύτη τη θέση. Θλιβερά πράγματα.

Αποφάσισα με κάποια λίγα χρήματα που είχα φέρει από την Αμερική (και κάποια που απέκτησα τα πρώτα χρόνια του ερχομού στην Ελλάδα δεχόμενος μια δελεαστική οικονομική πρόταση για την ανάληψη της γενικής διεύθυνσης ιδιωτικής εταιρείας ) να δημιουργήσω αργότερα ένα μικρό ερευνητικό εργαστήριο σε μικρογραφία σε σχέση με τα ονειρεμένα της Αμερικής.

Επέλεξα άξιους συνεργάτες και επικεντρωθήκαμε στη χρήση της ψηφιακής εικόνας στα νέα μέσα (internet, multimedia, mobile, ψηφιακή τηλεόραση). Στην εταιρεία που είχε σαν σκοπό να μετατρέπει τους πειραματισμούς σε εμπορικό προϊόν έδωσα το όνομα NOUS έτσι ώστε συμβολικά να παραπέμπει στο ελληνικό μυαλό και στο γαλλικό εμείς.

ΕΡ: Θέλω τώρα μια σύγκριση ΗΠΑ - Ελλάδας, ως επιχειρηματία πια.

ΑΠ: Οι συγκρίσεις περιγράφουν και την καταστροφή της χώρας μας. Ωστόσο με την Αμερική η επιμονή στο να δημιουργήσουμε και η σκέψη στο πίσω μέρος του μυαλού ότι δεν θα με ξανά διώξετε από τον τόπο μου επικράτησε.

Στην Αμερική εντοπίζεις μια ανάγκη, προτείνεις μια λύση, την παρουσιάζεις κι αν είναι στα λογικά οικονομικά πλαίσια παίρνεις τη δουλειά χτίζεις μια εμπιστοσύνη, ανεβαίνεις σαν εταιρεία.

Στην Ελλάδα εντοπίζεις μια ανάγκη, προτείνεις μια λύση, την παρουσιάζεις και αυτό που σκέπτεται ο άλλος είναι πόσα θα πάρω εγώ και δεν με ενδιαφέρουν τα υπόλοιπα. Οι λίγες εξαιρέσεις στον κανόνα αυτό δεν μπορούν να δώσουν τα έσοδα για την επιβίωση μιας ανεξάρτητης ιδιωτικής εταιρείας.

ΕΡ: Πώς πήγε η εταιρεία τελικά;

ΑΠ: Η εταιρεία έκανε ένα πολύ καλό όνομα και είχα πολλές προτάσεις να την πουλήσω, αφού ήταν και η χρυσή εποχή του Χρηματιστηρίου. Δεν την πούλησα  γιατί ήθελα τον έλεγχο των αποφάσεων. Και μια ταπεινή συμβουλή στους νέους entrepreneur. Do what you Know and Love and see opportunity in (κάνε αυτό που ξέρεις και αγαπάς και υπάρχουν ευκαιρίες). Επειδή το όνειρο έχει και δράκο το “opportunity in” (δηλαδή οι ευκαιρίες) στην Ελλάδα δεν είναι πολλές (αν  όχι ανύπαρκτες) και πρέπει να εκτιμηθούν σωστά και ρεαλιστικά οι προοπτικές ενός επιχειρηματικού ξεκινήματος.

ΕΡ: Από μια διαδρομή υπερβατικών αποφάσεων, “βουτιάς” στα βαθιά μιας επιστήμης και συγκρούσεων με μια Ελλάδα της απαξίωσης ποιο είναι το δια ταύτα;

ΑΠ: Οι περισσότεροι άνθρωποι ξεκινάμε συνήθως στη ζωή επιδιώκοντας χρήμα και δόξα. Το χρήμα σου δίνει μια μορφή ελευθερίας με την έννοια ότι σου δίνει δικαίωμα να έχεις επιλογές για να οδηγήσεις την ζωή σου στο σημαντικό. Μα η δόξα αν δεν την μοιραστείς με τους δικούς σου ανθρώπους δεν έχει αντίκρισμα.

Η δημιουργία είναι επίσης σημαντική. Αν σκεφτεί κανείς ότι ο θάνατος δεν είναι τίποτα παραπάνω παρά μια στασιμότητα που δεν αλλάζει τίποτα, με αυτή την έννοια η δημιουργία (δημιουργώ άρα αλλάζω μια κατάσταση σε μια νέα ) είναι αυτονόητα ένας τρόπος να ζούμε κυριολεκτικά.

Αυτό που όμως τελικά μετράει τελικά είναι οι ποιοτικές ανθρώπινες σχέσεις . Να μοιράζεσαι με ανθρώπους που νοιάζεσαι και νοιάζονται για σένα την καθημερινότητα στα μικρά αλλά και στα σπουδαία. Η οικογένεια σου από την όποια ξεκίνησες, αύτη που δημιούργησες εσύ, οι φίλοι , οι συνεργάτες , οι γείτονες και γενικά οι άνθρωποι που συναναστρέφεσαι είναι σημαντικός καταλύτης στην χημεία της ατομικής ευτυχίας.

Πρέπει όμως να επιλέγουμε στιγμές μακριά από τον θόρυβο του κοινωνικού μας περίγυρου για να συγκεντρωνόμαστε στη σκέψη που οδηγεί σε σωστές αποφάσεις.

Στο τώρα απολαμβάνω τις μικρές καθημερινές χαρές εργαζόμενος παράλληλα δημιουργώντας τις προϋποθέσεις για τις μεγαλύτερες χαρές.

Νιώθω και οφείλω να πω ότι καταλυτικό ρόλο στην πορεία μου έπαιξε  μια σημαντική μάνα που στήριξε όλες τις επιλογές μου  κι ακόμα σήμερα από μακριά μου δείχνει τον δρόμο, ένας πατέρας που μου διδάσκει ακόμα περηφάνια και αξιοπρέπεια, μια γυναίκα που με συντροφεύει όλο και ουσιαστικότερα  με τα χρόνια και μου χάρισε αυτό που δεν προσπάθησα, που δεν περίμενα και είναι όλα, την κόρη μου".