Τα προβλήματα όρασης πιθανότατα συνδέονται με τις νοητικές λειτουργίες

Η συσχέτιση όρασης και νοητικών λειτουργιών είναι πολύ σημαντική καθώς, σύμφωνα με τον Ευρωπαϊκό Οργανισμό Euroblind υπολογίζεται ότι περισσότεροι από ένας στους 30 Ευρωπαίους έχουν μειωμένη όραση, η οποία είναι πιο συχνή στους ηλικιωμένους, στους οποίους συχνά δεν διαγιγνώσκεται καν, αφού δεν πηγαίνουν στον οφθαλμίατρο.

Σύμφωνα με τους επιστήμονες, η αναλογία αυτή είναι πιθανό να διπλασιαστεί έως το 2050, κυρίως εξαιτίας του καταρράκτη, του γλαυκώματος και της ηλικιακής εκφύλισης της ωχράς κηλίδας που παρατηρούνται πρωτίστως σε ηλικιωμένα άτομα. Κάθε 20 χρόνια, εξάλλου, αναμένεται διπλασιασμός στην επίπτωση της άνοιας, δηλαδή στον αριθμό των νέων διαγνώσεων της νόσου. 

Οι νέες μελέτες δείχνουν ότι μειωμένη όραση και άνοια σχετίζονται στενά. Η τελευταία εξ αυτών δημοσιεύθηκε στις 28 Ιουνίου 2018 στο επιστημονικό περιοδικό «JAMA Ophthalmology» και έγινε από τους ερευνητές στο πανεπιστήμιο του Μαϊάμι σε περισσότερους από 2.500 άνδρες και γυναίκες, ηλικίας 65-84 ετών. 

Όπως αναφέρουν οι ερευνητές, από το 1993 ως το  2003 οι εθελοντές είχαν υποβληθεί τέσσερις φορές σε αξιολόγηση των νοητικών δεξιοτήτων και της οπτικής οξύτητάς τους και όπως διαπιστώθηκε το ποσοστό της νοητικής διαταραχής αυξήθηκε στο μεσοδιάστημα από 11% σε 20,6%.

Όσοι εθελοντές είχαν διαταραχή της όρασης διέτρεχαν αυξημένο κίνδυνο να παρουσιάσουν νοητική διαταραχή. Και όσων τα οφθαλμολογικά προβλήματα επιδεινώθηκαν με το πέρασμα του χρόνου, είχαν πολύ περισσότερες πιθανότητες να παρουσιάσουν έκπτωση των νοητικών λειτουργιών τους.

Ανάλογα ευρήματα είχε το 2017 η ανάλυση στοιχείων από σχεδόν 33.000 ηλικιωμένους, που δημοσιεύθηκε στο ίδιο ιατρικό περιοδικό. Σε αυτή τη μελέτη, επιστήμονες από το Πανεπιστήμιο Στάνφορντ εξέτασαν την οπτική οξύτητα των εθελοντών τους, καθώς και νοητικές δεξιότητες όπως η μνήμη, ο προσανατολισμός και ο προγραμματισμός.

Και πάλι το εύρημα ήταν το ίδιο: όσο περισσότερα προβλήματα οράσεως είχαν οι ηλικιωμένοι, τόσο πιο εξασθενημένες ήταν οι νοητικές λειτουργίες τους.

Μία ακόμα μελέτη του 2010 που είχε δημοσιευθεί στο επιστημονικό περιοδικό «American Journal of Epidemiology», είχε δείξει πως οι ηλικιωμένοι με τη φτωχότερη όραση είχαν 63% περισσότερες πιθανότητες να εκδηλώσουν άνοια σε διάστημα 8,5 ετών. 

Επιπλέον, όσοι ηλικιωμένοι με προβλήματα όρασης δεν πήγαιναν ποτέ στον οφθαλμίατρο, είχαν πενταπλάσιες πιθανότητες να εκδηλώσουν έκπτωση των νοητικών λειτουργιών τους. Είχαν επίσης 9,5 φορές περισσότερες πιθανότητες να διαγνωστούν με νόσο Αλτσχάιμερ.

Όπως μας εξηγεί ο καθηγητής Οφθαλμολογίας του πανεπιστημίου Νέας Υόρκης, NYU Medical School, Δρ. Αναστάσιος Κανελλόπουλος η συσχέτιση όρασης-νοητικών δεξιοτήτων δεν είναι υποχρεωτικώς μονόδρομη αλλά μπορεί να είναι και αμφίδρομη.

Αυτό σημαίνει πως ίσως μπορεί να βελτιωθεί η εγκεφαλική λειτουργία, εάν διορθωθούν τα προβλήματα όρασης σε ανθρώπους που ήδη έχουν νοητική διαταραχή.

Τα μέχρι σήμερα δεδομένα είναι αντιφατικά καθώς άλλες μελέτες έχουν δείξει βελτιωμένη νοητική λειτουργία έπειτα, από την εγχείρηση για καταρράκτη και άλλες όχι. 

Σε κάθε περίπτωση, οι ειδικοί θεωρούν πολύ πιθανό ότι η πρόληψη και η έγκαιρη αντιμετώπιση των οφθαλμολογικών προβλημάτων μπορεί να δράσει προληπτικά, αποτρέποντας έως ένα βαθμό την έκπτωση των νοητικών λειτουργιών.

Γι’ αυτό το λόγο, η Αμερικανική Ακαδημία Οφθαλμολογίας (AAO) συνιστά λεπτομερή έλεγχο της οράσεως σε τακτά χρονικά διαστήματα, όταν ένα άτομο δεν έχει συμπτώματα ή γνωστούς παράγοντες κινδύνου για απώλεια της όρασης.

Στις ηλικίες 55-64 ετών ο προληπτικός έλεγχος της όρασης πρέπει να γίνεται κάθε 1-3 χρόνια, ενώ μετά τα 65 έτη πρέπει να γίνεται κάθε 1 έως 2 χρόνια.