Οι ευρωεκλογές της 26ης Μαΐου αποτελούν κομβικό σημείο για το μέλλον της Ευρώπης, αλλά και της Ελλάδας (Γράφει ο κ. Β. Κοντογιαννόπουλος)

Ζούμε σε μια εποχή που διεθνώς κυριαρχούν η ανασφάλεια και η αβεβαιότητα για το μέλλον. Μείζονα προβλήματα, όπως η επέλαση του λαϊκισμού και του εθνικισμού, οι μεταναστευτικές ροές, η παγκοσμιοποίηση και η τέταρτη βιομηχανική επανάσταση, η διεύρυνση των οικονομικών ανισοτήτων αναζητούν πειστικές απαντήσεις.

Όσο η πολιτική αδυνατεί να τις δώσει, τόσο οι κοινωνίες θα υποκύπτουν στις εύκολες αλλά ατελέσφορες και εντέλει καταστρεπτικές απαντήσεις των λαϊκιστών: απόρριψη της Ευρώπης και της Δημοκρατίας. Προστατευτικά τείχη για την οικονομία και τη μετανάστευση.

Οι απαντήσεις στο διεθνοποιημένο σήμερα περιβάλλον, δεν μπορούν να δοθούν από κανένα κράτος κλεισμένο στα σύνορά του. Όσο ισχυρό κι αν είναι. Απαιτούνται διεθνείς συνεργασίες.

Σήμερα το ευρωπαϊκό οικοδόμημα απειλείται από την επέλαση λαϊκιστικών και ακροδεξιών κομμάτων. Η ευρωπαϊκή συνοχή δοκιμάζεται, παρά το φιάσκο του Brexit, που δεν φαίνεται ικανό να ανακόψει τις διαβρωτικές επιπτώσεις του λαϊκισμού.

Η Ευρώπη αποτελεί το δικό μας θεσμικό, οικονομικό, πολιτικό και πολιτισμικό περιβάλλον. Για την Ελλάδα και την Κύπρο, γίνεται φανερό, έπειτα από την κλιμάκωση των προκλήσεων το νεο-οθωμανισμού, ότι αποτελεί και την ασπίδα των εθνικών μας συμφερόντων.

Η πορεία ολοκλήρωσης της ευρωπαϊκής ενοποίησης, έπειτα από τη στασιμότητα των τελευταίων ετών, αποκτά ζωτική σημασία για τα συμφέροντά μας. Ως Έλληνες και ευρωπαίοι πολίτες έχουμε χρέος να αναλάβουμε το μερίδιο της ευθύνης που μας αναλογεί για τη διαμόρφωση του ευρωπαϊκού μέλλοντός μας.

ΤΟ ΜΕΛΛΟΝ ΤΗΣ ΕΛΛΑΔΑΣ

Η έξοδος της χώρας μας από τον οκταετή (2010-2018) μνημονιακό Γολγοθά, τον περασμένο Αύγουστο, θα μπορούσε να σηματοδοτήσει την επιστροφή σε μια οικονομική και πολιτική κανονικότητα.

«Εγώ σας έβγαλα από τα μνημόνια, που το παλαιό και διεφθαρμένο πολιτικό κατεστημένο σας έβαλε…», θριαμβολογεί ο Α. Τσίπρας. Αλήθεια και Τσίπρας ουδέποτε είχαν καλή σχέση. Η πραγματικότητα τον διαψεύδει.

Πρώτον, η χώρα βγήκε από το τρίτο και οδυνηρότερο μνημόνιο, που φέρει την υπογραφή του. Από τα οκτώ μνημονιακά χρόνια τα τέσσερα του ανήκουν. Θα ήταν αχρείαστο αν δεν είχε προηγηθεί το εξάμηνο των τυχοδιωκτικών εκβιασμών των εταίρων μας από Τσίπρα και το asset Βαρουφάκη. Εκβιασμοί και «αυταπάτες» οδήγησαν τη χώρα στο χείλος του Grexit, καταδίκασαν τους Έλληνες σε τέσσερα επιπλέον χρόνια λιτότητας, ενώ υποχρέωσαν τον ίδιο στην πιο θεαματική πολιτική «κωλοτούμπας» μετά το φιάσκο του «δημοψηφίσματος».

Δεύτερον, η Ελλάδα βγήκε από το τρίτο μνημόνιο γιατί έληξε ημερολογιακά η τριετής διάρκειά του. Δεν βγήκε από την κρίση. Παραμένει πτωχευμένη και υπό διεθνή οικονομικό έλεγχο. Με υποθηκευμένη τη δημόσια περιουσία για 99 χρόνια. Υποχρεωμένη να πραγματοποιεί πλεονάσματα 3,5% του ΑΕΠ μέχρι το 2022 και 2,5% μέχρι το 2060, στόχο που καμία χώρα δεν μπορεί να επιτύχει για τόσο μεγάλο διάστημα. Χωρίς ουσιαστική πρόσβαση στις διεθνείς αγορές, χωρίς τράπεζες και χωρίς επενδύσεις.

ΤΙ ΜΑΣ ΧΡΕΩΚΟΠΗΣΕ;

Η χώρα δεν πρόκειται να βγει από την κρίση αν πολιτικό σύστημα και κοινωνία δεν συνειδητοποιήσουμε τις πραγματικές αιτίες της χρεωκοπίας μας και δεν αποφασίσουμε να τις αντιμετωπίσουμε.

Δύο είναι οι βασικές αιτίες:

Πρώτον, η αδυναμία πραγματοποίησης των αναγκαίων μεταρρυθμίσεων στο Κράτος, την Οικονομία, την Παιδεία. Κορυφαίο παράδειγμα το Ασφαλιστικό. Η μεταρρύθμιση Γιαννίτση, την οποία σήμερα οι πάντες επικαλούνται και αναπολούν, απορρίφθηκε «μετά βδελυγμίας» από κόμματα, συνδικάτα και την ίδια την κοινωνία. Για να οδηγηθούμε τελικά στον ασφαλιστικό ζουρλομανδύα Κατρούγκαλου.

Δεύτερον, οι πολιτικο-κομματικές παθογένειες, λαϊκισμός, κομματοκρατία συνώνυμη της αναξιοκρατίας, πελατειακές σχέσεις, νεποτισμός, διαπλοκή, διαφθορά, σταδιακά υπέσκαψαν τα επιτεύγματα της Μεταπολίτευσης. Εκκολάφθησαν στους κομματικούς μηχανισμούς και διαπερνούν οριζόντια το κομματικό σύστημα. Είναι αυτές που οδήγησαν τη χώρα στη χρεωκοπία και την πολιτική στην παρακμή.

ΠΟΣΟ ΣΥΝΕΒΑΛΕ Η ΔΙΑΦΘΟΡΑ;

Η αναγόρευση της διαφθοράς ως της κύριας αιτίας της χρεωκοπίας από τον Α. Τσίπρα αποτελεί άλλη μια απόπειρα αποπροσανατολισμού των πολιτών από τα πραγματικά αίτια της χρεωκοπίας. Αρκεί η απλή σύγκριση του κόστους της διαφθοράς με το κόστος οικοδόμησης πελατειακού-κομματικού κράτους στην οποία και οι σημερινοί κυβερνώντες συστηματικά επιδίδονται.

Η κομματική επιδρομή στο στενό και ευρύτερο δημόσιο τομέα από το 2015 έως σήμερα οδήγησε σε αύξηση του αριθμού προσλήψεων μονίμων, συμβασιούχων και μετακλητών υπαλλήλων με συνέπεια η ετήσια μισθολογική δαπάνη να αυξηθεί κατά 1,6 δισ. ευρώ. Από 15,9 δισ. το 2015 ανήλθε στα 17,5 δισ. ευρώ το 2019. Υπενθυμίζω ότι πρώην Υπουργός Εθνικής Οικονομίας βρίσκεται προφυλακισμένος για πιθανολογούμενη «μίζα» 2,8 εκ. ευρώ, «εφάπαξ». Και πρώην Υπουργός Υγείας καλείται για «εξηγήσεις» από τη Δικαιοσύνη, στα πλαίσια διερεύνησης του «μεγαλύτερου σκανδάλου από συστάσεως του Ελληνικού Κράτους», κατόπιν καταγγελίας «προστατευομένων» μαρτύρων, για μίζα 200.000 ευρώ.

Η διαφθορά αποτελεί μάστιγα της δημόσιας ζωής, όχι μόνο στη χώρα μας αλλά διεθνώς. Όσο ο ανταγωνισμός των οικονομικών συμφερόντων ρυθμίζεται με κυβερνητικές αποφάσεις, όπως συμβαίνει και σήμερα, και όχι από διαφανείς κανόνες ανταγωνισμού, η διαφθορά καραδοκεί. Ιστορικά, περισσότερο ευάλωτοι στις προκλήσεις της αποδεικνύονται όσοι διψούν για εξουσία, χωρίς ηθικούς φραγμούς και χωρίς πνευματικά εφόδια στις αποσκευές τους.

ΑΜΟΙΡΗ ΕΥΘΥΝΩΝ Η ΑΡΙΣΤΕΡΑ;

Η Αριστερά με όλες τις κομματικές εκδοχές της, είναι συνυπεύθυνη για την πολυεπίπεδη χρεωκοπία της χώρας. Εξαίρεση, η μειοψηφική φιλοευρωπαϊκή Αριστερά που εξέφραζαν Κύρκος, Παπαγιαννάκης, Φαράκος.

Ως Αντιπολίτευση η Αριστερά αντιτάχθηκε λυσσαλέα σε κάθε μεταρρυθμιστική και εκσυγχρονιστική προσπάθεια στο κράτος, την οικονομία και την παιδεία. Με τους κομματικούς συνδικαλιστές της, εκπαιδευτικούς και φοιτητές, πρωτοστάτησε στην υποβάθμιση της δημόσιας εκπαίδευσης. Έγινε μέγας χορηγός της ιδιωτικής εκπαίδευσης, στην οποία προσφεύγουν και τα παιδιά πολλών στελεχών της. Συντάχθηκε με κάθε προκλητική διεκδίκηση και υπερασπίστηκε κάθε προνομιακό «κεκτημένο» των συντεχνιών του δημόσιου τομέα. Με τα κινήματα «ανυπακοής» και «δεν πληρώνω», τα «μπλόκα» των δημοσίων οδών και τις καταλήψεις εξέθρεψε την ανομία. Ανέχθηκε ή και υπέθαλψε την πολιτική βία. Συγκρούεται με τα χρυσαυγίτικα «τάγματα εφόδου», συνυπάρχει όμως με τα «τάγματα εφόδου» της φασιστικής Αριστεράς, που έχουν εγκαταστήσει «βάσεις», τα διαβόητα «στέκια», σε όλα τα Πανεπιστήμια της χώρας.

Ως «κυβερνώσα» Αριστερά, αποτυπώνει τη σύγκλιση δεξιού και αριστερού εθνολαϊκισμού. Οι πρακτικές της συμπυκνώνουν όλες τις παθογένειες της μεταπολίτευσης. Αναρριχήθηκε στην εξουσία συναγελαζόμενη με τους χρυσαυγίτες στις πλατείες των «αγανακτισμένων». Συγκυβέρνησε, για τέσσερα χρόνια, αγκαλιά με την ακροδεξιά απόφυση της Ν.Δ., τους ΑΝ.ΕΛ. Διατηρείται στην εξουσία συναλλασσόμενη με κάθε απόχρωσης κομματικά απόβλητα που, κατ’ευφημισμό, αποκαλεί «προοδευτική συμμαχία». Η καθ’ομολογία της «ταξική μεροληψία» οδήγησε στην εξαφάνιση της μεσαίας τάξης. Στέρησε την οικονομία από την ατμομηχανή της ανάπτυξης και την κοινωνία από το «αμορτισέρ» απορρόφησης των κοινωνικών εντάσεων και ανισοτήτων.

ΤΟ «ΠΑΛΙΟ» ΚΑΙ ΤΟ «ΝΕΟ»

Ανήκω στην πολιτική γενιά της Μεταπολίτευσης που θεμελίωσε τη Δημοκρατία, άλλαξε τη μοίρα της Ελλάδας και από τη βαλκανική άκρη την τοποθέτησε στην καρδιά της προηγμένης Ευρώπης, προσφέροντας στους Έλληνες 30 χρόνια (1974-2004) πραγματική οικονομική και κοινωνική πρόοδο και ευημερία. Ακόμα και σήμερα, παρά τη δεκαετή κρίση, η Ελλάδα συγκαταλέγεται ανάμεσα στις 40 πλουσιότερες χώρες του πλανήτη. Οι κατακτήσεις της Μεταπολίτευσης, παρά τις όποιες αδυναμίες και παραλείψεις, δεν επιτεύχθηκαν από κάποιες αόρατες δυνάμεις ή τον αυτόματο πιλότο. Είναι έργο των Κων. Καραμανλή, Α. Παπανδρέου, Κ. Μητσοτάκη και Κ. Σημίτη. Είναι οι ηγέτες που ο Α. Τσίπρας αποκαλεί «παλαιό και διεφθαρμένο πολιτικό κατεστημένο που για 40 χρόνια κυβέρνησε τον τόπο για να τον οδηγήσει στη χρεωκοπία».

Στο πρόσωπο του Α. Τσίπρα εκφράζεται η πλέον παταγώδης διάψευση της πολιτικής μυθολογίας περί του «νέου και άφθαρτου» πολιτικού που θα αντικαταστήσει το «παλιό και φθαρμένο» πολιτικό προσωπικό. Σε καμία ευρωπαϊκή χώρα δεν εμφανίστηκε τέτοιος λαϊκιστικός και ανιστόρητος διαχωρισμός. Και στις τρεις χώρες που αντιμετώπισαν κρίση και μπήκαν σε μνημόνια, η πολιτική ζωή είχε συνέχεια, σε κλίμα υπευθυνότητας και συναίνεσης. Μόνο στη χώρα μας τα άκρα, αριστερό και δεξιό, δημιούργησαν κλίμα πολωτικό και ταξικό: «ή εμείς ή αυτοί».

Διψασμένη για εξουσία και τη νομή της, η προεδρική συνιστώσα του ΣΥΡΙΖΑ επιχειρεί να επιβιώσει με απόπειρες ελέγχου των θεσμών, της Δικαιοσύνης, των Μέσων Ενημέρωσης, που παραπέμπουν σε ασκήσεις προσομοίωσης με τις πρακτικές Ορμπάν, Ερντογάν και Μαδούρο. Προκειμένου να αποφύγει την εκλογική συντριβή, καταφεύγει στις χειρότερες πρακτικές παλαιοκομματισμού και στην πιο χυδαία απόπειρα εξαγοράς ψήφων.

Επικαλείται τις περικοπές των συντάξεων που επιβλήθηκαν την περίοδο 2010-2014, προκειμένου να επιτευχθεί η δημοσιονομική εξυγίανση και να αποτραπεί η χρεωκοπία που οδηγούσαν τα δίδυμα ελλείμματα του 2009. Αποσιωπά τις περικοπές που ο ίδιος επέβαλε, για να επιτευχθούν τα «υπερπλεονάσματα» του 2018 και 2019 προκειμένου να εμφανισθεί ως κοινωνικά ευαίσθητος «πατερούλης», μοιράζοντας παροχές-φιλοδωρήματα, που βαφτίζει 13^η σύνταξη. Παροχές όχι από την απόδοση της οικονομίας, αλλά από την υπεραπόδοση της φορολογικής λεηλασίας εργαζομένων και συνταξιούχων.

Συμπέρασμα: ΣΥΡΙΖΑ και Τσίπρας στην ΚΥΒΕΡΝΗΣΗ, ο ΚΥΝΙΣΜΟΣ «ξαναζεσταμένο φαγητό η τραγωδία με τους 102 νεκρούς στο Μάτι, θύματα της κυβερνητικής ανικανότητας», η ΥΠΟΚΡΙΣΙΑ «μένω στο νοίκι, αλλά κάνω διακοπές σε βίλες και σε κότερα της πλουτοκρατίας που αντιμάχομαι», και το ΨΕΜΜΑ, ως «μετα-αλήθεια», στην ΕΞΟΥΣΙΑ.

ΜΕ ΤΟΥΣ ΠΟΛΛΟΥΣ Ή ΜΕ ΤΗΝ ΕΛΙΤ;

Η νέα προεκλογική απόπειρα κατασκευής τεχνητής διαχωριστικής γραμμής ανάμεσα στους πολλούς και την ελίτ, αποτελεί μια ακόμη αντιστροφή της πραγματικότητας.

Με την κυβέρνηση ΣΥΡΙΖΑΝΕΛ οι πολλοί φτωχοποιήθηκαν, η μεσαία τάξη αφανίστηκε. Πρόκειται για συνειδητή επιλογή λαϊκιστικών καθεστώτων, με στόχο την εξάρτηση των πολλών από επιδοματικές πολιτικές που καταδικάζουν στη διαρκή φτώχεια και την πολιτική αιχμαλωσία. Επιδοματικές πολιτικές που οδηγούν στην απο-επένδυση, την απο-ανάπτυξη, την υποαπασχόληση και την εισοδηματική καθίζηση.

Αναδύεται όμως μια νέα κοινωνική ομάδα που απογειώνεται εισοδηματικά, κοινωνικά και πολιτικά. Η κομματική νομενκλατούρα. Ένας εσμός μετριοτήτων που επιδιώκουν, με τα κομματικά ένσημα, να αποκτήσουν και να απολαύσουν όσα τα προσόντα, η εργασία και η προσφορά τους, δεν τους επιτρέπει να κατακτήσουν. Σερβιτόροι μεταμορφώνονται σε σύμβουλους επιχειρήσεων με καταθέσεις εκατοντάδων χιλιάδων ευρώ. Με το κομματικό ασανσέρ υπάλληλος στην υπηρεσία καθαριότητας αναλαμβάνει τη διεύθυνση του Πρωθυπουργικού Γραφείου, διορίζεται Υφυπουργός και φιλοδοξεί να διοικήσει το δεύτερο μεγαλύτερο Δήμο της χώρας.

Η σχέση κυβέρνησης και επιχειρηματικής ελίτ ουδέποτε βρέθηκε σε καλύτερο επίπεδο, με αμοιβαίο όφελος. Στον αντίποδα, η σχέση με την ελίτ της αριστείας, της καταξίωσης και της επιτυχίας. Η απέχθεια της κομματικής ελίτ προς τους επιτυχημένους της ζωής και της κοινωνίας, εκφράζεται με τις ισοπεδωτικές πολιτικές που τους υποχρεώνουν σε ένα καταστροφικό για τη χώρα brain-drain. Η κοινωνία που αποστρέφεται και απαξιώνει τους επιτυχημένους είναι καταδικασμένη στο μαρασμό και την οπισθοδρόμηση.

ΕΠΑΝΕΦΕΥΡΕΣΗ ΤΗΣ ΠΟΛΙΤΙΚΗΣ

Το πραγματικό πρόβλημα της χώρας και της κοινωνίας είναι η απουσία Πολιτικής με Π κεφαλαίο. Γιατί μόνο η Πολιτική μπορεί να οργανώσει ένα σχέδιο για το μέλλον και να πείσει τους πολίτες ότι διαθέτουν μια ασφαλή προοπτική. Αυτός είναι ο πραγματικός της ρόλος. Και όχι η κατάληψη και νομή της εξουσίας. Η απουσία Πολιτικής είναι αυτή που οδηγεί στην αποσύνθεση της κοινωνίας και την ήττα της Δημοκρατίας.

Η οικονομική ανασφάλεια, η δυσπραγία, η ανεργία, η απουσία ελπίδας, παγιδεύουν τους πολίτες στα κηρύγματα τσαρλατάνων. Η οικονομία αποτελεί κρίσιμο συστατικό της Δημοκρατίας και της Ευρώπης. Οι λαοί υπερασπίζονται τη Δημοκρατία και την Ευρώπη όταν θεωρούν ότι τους εξασφαλίζει την ευημερία. Όταν αυτή χαθεί τότε στρέφονται εναντίον τους και αναδύονται οι αντισυστημικές δυνάμεις, ως επιταχυντές της πορείας προς την ολική καταστροφή.

Η πολιτική νομιμοποίηση των δημοκρατικών θεσμών είναι συνάρτηση των επιδόσεων των δημοκρατικά εκλεγμένων κυβερνήσεων. Η κυβερνητική αποτελεσματικότητα είναι συνάρτηση του επιπέδου των πολιτικών προσώπων που τις απαρτίζουν.

Η χώρα, η Δημοκρατία και η Πολιτική υπηρετούνται αποτελεσματικά όταν οι κυβερνήσεις αποτελούνται από προσωπικότητες καταξιωμένες επαγγελματικά και κοινωνικά και όχι από προϊόντα του κομματικού σωλήνα και του life-style. Στη Δημοκρατία η κοινωνία των πολιτών έχει μερίδιο ευθύνης για την ποιότητα του πολιτικού προσωπικού που επιλέγει.

Όταν οι εργαζόμενοι τον ιδρώτα τους, και οι απόμαχοι τους κόπους μιας ζωής, εμπιστεύονται ανεπάγγελτους επαγγελματίες του κομματικού μηχανισμού, πληρώνουν το τίμημα των επιλογών τους.

Στη σημερινή πολιτική πραγματικότητα, με το απαξιωμένο στη συνείδηση των πολιτών κομματικό σύστημα και την κυριαρχία της απαισιοδοξίας για το μέλλον είναι ώρα να επανεφεύρουμε την Πολιτική ως φορέα αξιών, οραμάτων, ελπίδας και προοπτικής. Να επανεφεύρουμε τα κόμματα ως κυψέλες ενεργών πολιτών και όχι ως δίκτυα πελατών.

ΥΠΕΡΒΑΣΕΙΣ

Η ανάταξη και ανόρθωση της χώρας από το αξιακό, θεμικό, πολιτικό και οικονομικό τέλμα, απαιτούν τιτάνια προσπάθεια, προσωπικές και κομματικές υπερβάσεις.

Είναι επιτέλους καιρός να απαλλαγούμε από προκαταλήψεις, στερεότυπα και διχαστικά διλήμματα της μετεμφυλιακής εποχής. Οι πολιτικές παρατάξεις, κάθε απόχρωσης, δεν είναι και δεν πρέπει να είναι μισητοί εχθροί, αλλά αντίπαλοι που με διαφορετικές ιδέες και προγράμματα επιδιώκουν να αποκτήσουν την εμπιστοσύνη των πολιτών. Κοινός στόχος πρέπει να είναι η ήττα των παθογενειών που οδήγησαν στη χρεωκοπία και την παρακμή που βιώνουν οι πολίτες. Όλοι όσοι μετείχαμε ή μετέχουμε στο πολιτικό γίγνεσθαι έχουμε ευθύνες, περισσότερες ή λιγότερες για τη σημερινή κατάσταση της χώρας.

Ο επιμερισμός των ευθυνών οδηγεί σε στείρα παρελθοντολογία. Ας αφεθεί στην κρίση της ιστορίας. Αυτό που σήμερα μας βαραίνει είναι η ανάληψη της ευθύνης που μας αναλογεί ατομικά και συλλογικά για την υπέρβαση της κρίσης και της παρακμής.

Ο Κυριάκος Μητσοτάκης έχει δεσμευθεί ότι, για την εφαρμογή ενός απαιτητικού μεταρρυθμιστικού προγράμματος θα απευθυνθεί σε όμορους πολιτικούς χώρους και καταξιωμένες προσωπικότητες της κοινωνίας των πολιτών. Θα κυβερνήσει με πνεύμα ενότητας, συνεργασίας και θα επιδιώξει συναινέσεις. Εμπιστεύομαι τις δεσμεύσεις του γιατί γνωρίζω τον χαρακτήρα του, τις αξίες του και τις πολιτικές παρακαταθήκες του πατέρα του.

Οι κάλπες της 26^ης Μαΐου πρέπει να στείλουν ένα ηχηρό μήνυμα αποδοκιμασίας της εφιαλτικής τετραετίας Τσίπρα και ταυτόχρονα ένα ισχυρό προμήνυμα ότι οι πολίτες είναι αποφασισμένοι να δώσουν στον Κυριάκο Μητσοτάκη την ευκαιρία να πραγματοποιήσει τις δεσμεύσεις του, όταν στηθούν οι κάλπες των εθνικών εκλογών.

Η ΣΥΜΜΕΤΟΧΗ ΕΙΝΑΙ ΜΑΓΚΙΑ

Αναγνωρίζω και συμμερίζομαι τις επιφυλάξεις, τον σκεπτικισμό και τις αμφιβολίες σημαντικής μερίδας πολιτών που δυσπιστούν για τις προεκλογικές πολιτικές δεσμεύσεις και παραμένουν αναποφάσιστοι όχι μόνο για την επιλογή τους, αλλά και τη συμμετοχή τους στην εκλογική διαδικασία.

Η ιδιώτευση την εποχή της κρίσης είναι φυγομαχία. Η αποχή ή η απόρριψη της εκλογικής διαδικασίας ιδιαίτερα για τους νέους είναι παραίτηση από την ευθύνη και τον αγώνα διεκδίκησης του μέλλοντος που δικαιούνται και τους αξίζει. Η συμμετοχή είναι μαγκιά.

Ο Πρόεδρος Ομπάμα με την ιστορική ομιλία του στην Αθήνα, στις 16 Νοεμβρίου 2016, έδειξε το δρόμο. Υπέδειξε στους πολίτες να γίνουν αυτοί η δύναμη της Αλλαγής που επιθυμούν. «Η Αλλαγή», είπε, «έρχεται όταν εμπλακούν και την απαιτήσουν οι απλοί πολίτες. Γιατί η μεγαλύτερη δύναμη στη Δημοκρατία είναι η δύναμη του πολίτη».

Με αυτή τη δύναμη οφείλουμε να εμπλακούμε, να απαιτήσουμε και να πετύχουμε την Αλλαγή που επιθυμούμε.-